SARS CoV-2 ВИРУСИЙН ХАЛДВАРЫГ ИЛРҮҮЛЭХ Бх-ПГУ ОНОШЛУУР ХАНДИВЛАЛАА

Өнөөдөр буюу 2022 оны 06-р сарын 24-нд SOS Medica Mongolia эмнэлгээс SARS CoV-2 вирусийн халдварыг илрүүлэх PCR оношлуурыг хандивлалаа. ДЭМБ-аас хүлээн зөвшөөрөгдсөн, өндөр чадвартай, вирусийн хувилбаруудыг үзэх боломжтой, 44 мянган хүнд шинжилгээ хийх 400 сая гаруй төгрөгийн үнэ өртөг бүхий орчин үеийн оношлуурыг ийнхүү хүлээлгэн өгч байна. Оношлуурыг төрөх эмнэлгүүд ба дүүргийн эмнэлэг мөн Нийслэлийн эрүүл мэндийн газарт болон ЗӨСҮТ, НЭМҮТ зэрэг байгууллагад хандивлалаа. Үйл ажиллагаанд ЭМС-н зөвлөх О.Батбаяр, ЭМЯ-ны НЭМГ-ын дарга Д.Баярболд, Sos Medical Mongolia эмнэлгийн захирал Л.Сарангэрэл болон бусад төлөөлөл оролцлоо.

ТӨВ АЙМГИЙН НЭГДСЭН ЭМНЭЛГИЙН ТӨЛӨӨЛӨН УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮНД АЖИЛЛАХ ОЛОН НИЙТИЙН ТӨЛӨӨЛЛИЙН СОНГОН ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ЗАР

Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд ажиллах олон нийтийн төлөөллийн сонгон шалгаруулалтад оролцохыг урьж байна. Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн олон нийтийн төлөөлөлд дараах 3 чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшигчийн материалыг ирүүлнэ. Үүнд: 1) Даатгуулагчийн олонхийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалсан байгууллага 2) Эрүүл мэндийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллага 3) Эрүүл мэндийн мэргэжлийн нийгэмлэг, холбоо, мэргэжлийн салбар зөвлөл Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн олон нийтийн төлөөлөлд нэр дэвшүүлэх төрийн бус байгууллага нь Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.26 дахь хэсэгт заасан шаардлагыг хангасан байна. Төрийн бус байгууллагууд нь Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1 дэхь хэсэгт заасан шаардлагыг хангасан, өөрсдийн эрх барих байгууллагын баталгаажуулсан нэг хүнийг сонгон шалгаруулалтад нэр дэвшүүлнэ. Нэр дэвшүүлэх Төрийн бус байгууллага нь бусад төрийн болон орон нутгийн өмчит төрөлжсөн мэргэшлийн эмнэлэг, Нэгдсэн эмнэлгийн Төлөөлөн удирдах зөвлөлд төлөөлөл нь томилогдоогүй байхыг анхаарна уу. Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний тухай хуульд заасан шаардлагыг хангасан Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшигч нь Эрүүл мэндийн сайдын 2020 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн А/565 дугаар тушаалын нэгдүгээр хавсралтад заасан дараах баримт бичгийг бүрдүүлж ирүүлнэ. Үүнд: 1. Төрийн бус байгууллагаас тухайн иргэнийг Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд ажиллах олон нийтийн төлөөллийн сонгон шалгаруулалтад оролцуулахаар нэр дэвшүүлж байгаа тухай тодорхойлолт (тодорхойлолтод Төрийн бус байгууллагын үйл ажиллагааны зорилго, чиглэлийн талаар товч дурдсан байна); 2. Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшүүлж буй иргэний боловсролын диплом, гэрчилгээ, үнэмлэхний хуулбар, мэргэшлийн зэргийн үнэмлэх эсхүл мэргэшүүлэх сургалтад хамрагдсан диплом, гэрчилгээ, үнэмлэхний хуулбар, (эдгээр баримт бичгийг эх хувьтай нь тулгаж хүлээн авна), нийгмийн даатгалын лавлагаа ; 3. Нэр дэвшүүлж буй Төрийн бус байгууллагаас сүүлийн 6 сард нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн талаарх нийгмийн даатгалын байгууллагын эсхүл холбогдох татвар төлсөн талаарх татварын байгууллагын эсхүл үйл ажиллагааны тайланг өгсөн талаарх улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын лавлагаа (аль нэг лавлагааг заавал бүрдүүлнэ); 4. Нэр дэвшүүлж буй Төрийн бус байгууллага нь санхүүгийн зөрчилгүй болохыг нотолсон аудитын байгууллагын тодорхойлолт; 5. Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшүүлж буй иргэн нь улс төрийн намын удирдах, орон тооны болон сонгуульт ажил эрхэлдэггүйг баталгаажуулж бичсэн баталгаа (нэр дэвшигчийн өөрөө бичиж баталгаажуулсан өргөдөл байна); 6. Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшүүлж буй иргэний хуулийн этгээдийн үүсгэн байгуулагч, хөрөнгө оруулагчийн талаарх лавлагаа; 7. Нийтийн албанд томилогдохоор нэр дэвшсэн этгээдийн хувийн ашиг сонирхлын урьдчилсан мэдүүлэг (төрийн албан хаагчийн маягтыг хамт хавсаргана). Сонгон шалгаруулалтад ирүүлэх бичиг баримтыг дугаарлан, товъёог үйлдэж, битүүмжилсэн байна. Хугацаа: Сонгон шалгаруулалтад оролцогч нь баримт бичгээ 2022 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн ажлын цаг (18 цаг 00 минутаас өмнө)-т багтаан Сонгон шалгаруулах хороо (аймгийн Эрүүл мэндийн газрын өрөө №101)-нд ирүүлнэ. Урьдчилсан сонгон шалгаруулалтын товыг сонгон шалгаруулалтад оролцох шаардлага хангасан иргэнд мэдэгдэнэ. Тодруулга мэдээллийг сонгон шалгаруулах хороо аймгийн Засаг даргын тамгын газар- 70272556, 99077810, аймгийн Эрүүл мэндийн газар- 99758499, 99263932 утсаар холбогдож авна уу. СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ ХОРОО

БНСУ-ЫН "КАНБУГ САМСУНГ" ЭМНЭЛГИЙН ТӨЛӨӨЛЛИЙГ ХҮЛЭЭН АВЧ УУЛЗАВ

Өнөөдөр ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Ц.Эрдэмбилэг БНСУ-ын Канбуг Самсунг эмнэлгийн ерөнхий захирал Шин Хён Чоль, сувилахуй албаны дарга Жон Сан И болон бусад албаны хүмүүсийг хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтаар БНСУ-ын Канбуг Самсунг эмнэлэг, Монгол Улсын эрүүл мэндийн байгууллага хоорондын хамтын ажиллагааны хүрээнд хийж буй ажлуудыг танилцуулж, цаашдын хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх талаар санал солилцов. Тус эмнэлэг нь 3000 гаруй эмч эмнэлгийн ажилчидтай, 700 гаруй ортой үйл ажиллагаа явуулдаг гэв. БНСУ-ын Канбуг Самсунг эмнэлгийн төлөөлөл ХСҮТ болон УХТЭ-т ажилласан байна. Эмнэлгүүдээр ажиллах үед Монголын эрүүл мэндийн салбарынхны хичээл зүтгэл гаргаж ажиллаж байгааг харсан бахархалтай байна хэмээн уулзалтын үед онцоллоо.

УЛАМЖЛАЛТ АНАГААХ УХААНЫ САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ХЭТИЙН ТӨЛӨВ: “АСУУДАЛ, ШИЙДЭЛ” СЭДЭВТ ЗӨВЛӨГӨӨН БОЛЛОО

Уламжлалт анагаах ухааны салбарын өнөөгийн байдал, хэтийн төлөв: “асуудал, шийдэл” сэдэвт улсын хэмжээний зөвлөгөөн боллоо. Зөвлөгөөнд Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд, Боловсрол шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан нар оролцлоо. Мөн ДЭМБ-ын Монгол дахь суурин төлөөлөгч Сергей Диордица, Монгол Улсаас Польш Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайд Б.Дорж нар цахимаар мэндчилгээ дэвшүүлэв. Уламжлалт анагаах ухааны төр ба хувийн хэвшлийн салбарынхан энэхүү зөвлөгөөний үйл ажиллагаанд гар бие оролцож, уламжлалт анагаах ухааны цаашдын бодлогын зорилт, хөтөлбөр, зохион байгуулсан чуулган шийдвэрийн хэрэгжилтэд дүн шинжилгээ хийн, салбарын тулгамдсан асуудлыг тодорхойлон, шийдвэрлэх гарцыг хэлэлцэн илтгэл, мэдээлэл тавьж оролцож байна. Уг зөвлөгөөнөөс гарсан нэгдсэн зөвлөмжийн дагуу бодлогын хэмжээнд салбар хооронд хамтарч авч хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны талаар ярилцан Ялангуяа уламжлалт анагаах ухааны салбарын хүний нөөцийн хөгжил болон эмийн чанар аюулгүй байдалд онцгойлон анхаарч ажиллахаар зөвлөлдөж байна. Энэхүү үйл ажиллагааг санаачлан хамтран зохион байгуулж буй Боловсрол шинжлэх ухааны яам, Байгаль, орчин аялал жуулчлалын яам, Хүнс хөдөө аж ахуйн яам, бусад мэргэжлийн агентлаг, эрдэм шинжилгээний байгууллага, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын хамт олонд талархал илэрхийлье.

“ААЖУУ ЯВБАЛ АЯНДАА ХҮРНЭ ДЭЭ” АЯН ЭХЭЛЛЭЭ

“Аажуу явбал аяндаа хүрнэ дээ” аян үндэсний хэмжээнд зохион байгуулагдаж байна. Уг аяныг ЭМЯ, ХЗДХЯ, ЗТХЯ, ЦЕГ, ТЦА хамтран 6 сарын 20-оос 9 сарын 15 хүртэл 3 сарын хугацаанд зохион байгуулах юм. Тус аяны нээлтийн үйл ажиллагаанд Эрүүл мэндийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Ц.Эрдэмбилэг, Нийтийн эрүүл мэндийн газрын дарга Д.Баярболд, холбогдох мэргэжилтнүүд, ГССҮТ, НЭМҮТ-ийн Эрүүл мэндийг дэмжих, өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх алба, Нийслэлийн 103 ЯТТ-ийн эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд, ДЭМБ-ын Осол гэмтлийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн С.Болормаа нар оролцлоо. Өнөөдөр Дэлхий дахинд авто осол, түүнээс үүдсэн гэмтлийн улмаас жилд 6 сая орчим хүн амь насаа алдаж, 600 сая хүн хөгжлийн бэршээлтэй болж, 700 тэрбум ам.долларын хохирол учирч байгаа талаар Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага мэдээлсэн байна. Манай улсад 2021 оны 12 сарын 31 байдлаар зам тээврийн осолд өртсөний улмаас 15957 иргэн эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ авсан бол 468 иргэн амь насаа алдсан нь. 2022 гарсаар зам тээврийн осол 7408 бүртгэгдэж үүнээс 175 нас баралт бүртгэгдсэн нь өмнөх онтой харьцуулахад өссөн байна. 100.000 хүн ам дахь зам тээврийн шалтгаант нас баралтын тоогоор ДЭМБ гаргасан тооцооллоор Их Британи, БНСУ, Итали зэрэг улсуудад 3-8 байгаа бол манай улсад 20-22 байгаа нь хөгжингүй орнуудаас 3 дахин их байгаа үзүүлэлт юм. Энэхүү осол ба нас баралтын дийлэнх нь зуны улиралд орон нутгийн замд хурд хэтрүүлсэнээс үүсэж байна. Өнгөрсөн 7 хоногт Дорнод аймагт томоохон осол болж ЭМЯ, ОБЕГ хамтран нисдэг тэргээр гэмтэл авсан иргэдийг ГССҮТ–д тээвэрлэн эмнэлгийн яаралтай тусламж үзүүлсэн. Зам тээврийн ослын үеийн анхны тусламж, яаралтай тусламж, үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд өрх, сум, тосгоны эрүүл мэндийн төв, авто зам дагуух үйлчилгээний газар, цагдаагийн пост зэрэг газарт холбогдох төрийн байгууллагуудтай хамтран анхны болон яаралтай тусламж үзүүлэх жишиг цэгүүдийг МУЗН, ДЭМБ, АНУ-ын Олон улсын хөгжлийн агентлаг зэрэг олон улсын байгууллагуудын дэмжлэг, тусламжаар байгуулж, үйл ажиллагааг тогтворжуулан ажилласан нь тодорхой үр дүн өгч байна. “Аажуу явбал аяндаа хүрнэ дээ” үндэсний хэмжээний аяны гол зорилго нь зам тээврийн ослыг гарахаас өмнө сэргийлэх юм. Зам тээврийн осол, бусад осол гэмтлийг бууруулахад салбар хоорондын хамтын ажиллагаа, түүнчлэн иргэн хүний үүрэг хариуцлага, сонор сэрэмж нэн чухал. Эрүүл мэнд эрсдвэл, бүх зүйл эрсддэг. Эрүүл иргэн үндэсний баялаг, иргэд та бүхэн болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж хурдаа тохируулж, анхаарал болгоомжтой аялал, амралтаа ая тухтай өнгөрүүлэхийг хүсье.

“СЭРГИЙЛЖ БОЛОХ ЭРСДЭЛЭЭС ӨӨРСДИЙГӨӨ ХАМГААЛЪЯ”

Зам тээврийн осол гэмтлийн улмаас иргэдийн амь нас, эд хөрөнгө хохирохоос урьдчилан сэргийлэх, хөдөлгөөн оролцогчдын буруу дадал хандлагыг өөрчлөх, зөв үйлдэлд уриалах зорилгоор "Аажуу явбал аяндаа хүрнэ дээ" аяныг зохион байгуулж байна. Зам тээврийн ослын улмаас 4593 эрдэнэт хүн амь насаа алдаж, 42489 хүн гэмтсэн гэсэн тоон мэдээлэл байна. Манай улсад 2022 он гарсаар зам тээврийн осол 7408 бүртгэгдэж эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлсэн байна. Аялал жуулчлалын улирал эхэлж байгаатай холбогдуулан орон нутаг руу чиглэсэн хөдөлгөөн эрс нэмэгдэж байна. Орон нутгийн замд гарч байгаа зам тээврийн ослын гол шалтгаан нь: -Хурд хэтрүүлэх -Гүйцэж түрүүлэх үйлдэл хориглосон нөхцөлд хийх -Бүрэн бус тээврийн хэрэгсэлтэй хол замд гарах -Жолоочийн нойр дутуу ядарсан үед жолоо барих - Архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэх -Жолооч биш хүнд жолоо шилжүүлэх нь зам тээврийн ослын гол шалтгаан нөхцөл болж байна. 2018,2019,2022,2021 онуудын нөхцөл байдалд харьцуулаг дүн шинжилгээ хийхэд энэ оны 06-09 саруудад 250-350 орчим хүний амь нас хохирч, 700-1500 хүн гэмтэж болзошгүй гэж үзсэн байна. Иймд нэг ч гэсэн хүний амь насыг зам тээврийн ослоос урьдчилан сэргийлэх зорилгоор энэхүү аянд иргэн бүрийн оролцоо үүрэг хариуцлага чухал байна.

С.ЭНХБОЛД: ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХӨГЖЛИЙН ШИНЭЧЛЭЛИЙН ЦОГЦ ТӨЛӨВЛӨГӨӨГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭН АЖИЛЛАЖ БАЙНА

Монгол Улсын Засгийн газраас гаргасан шийдвэрийн дагуу “Хүн амын нас, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг шинжилгээ, оношилгоог зохион байгуулах” үйл ажиллагааны талаар болон Эрүүл мэндийн салбарт хийгдэж буй томоохон шинэчлэлийн асуудлаар Эрүүл мэндийн сайд С.ЭНХБОЛДТОЙ ярилцлаа. -2022 оны 5 сарын 1-ний өдрөөс улс орон даяар Эрт илрүүлэг, үзлэг, шинжилгээ, оношилгооны томоохон ажил өрнөж байна. Цар тахлын дараагаар эрүүл мэндийн салбарынхан энэ том ажлыг эхлүүлэхэд бэрхшээл гарч байна уу? - Дэлхийн улс орнуудын эрүүл мэндийн салбарт цар тахлын нөлөөгөөр олон бэрхшээл үүсч байгаа боловч шинэ боломж, санхүүжилтийн эх үүсвэрүүд гарч ирж байгаа гэдгийг дурдаж байгаа. Жишээ нь Барууны улс орнууд сүүлийн 30 жилд хийж чадаагүй эрүүл мэндийн салбарын шинэчлэлийн ажлыг цар тахлын үеийн хоёр жилийн дотор хийсэн гэдгээ мэдэгдэж байна. Бид ч мөн ингэж харж хийж байна. Засгийн газар ба УИХ-ын гишүүд салбарын шинэчлэлд онцгойлон анхааран дэмжиж, боломж олгож байгаад талархаж байгаа. Бид цар тахлын хүнд үед салбарын цогц шинэчлэлийн ажлуудыг маш богино хугацаанд төлөвлөн, хэрэгжүүлж өнөөдөр үр дүнгээ дүгнэн харж эрүүл мэндийн салбарын ирээдүйн хөгжлийн төлөвлөгөөгөө боловсруулан ажиллаж байна. Тухайлбал, Эрүүл мэндийн салбарынхан цар тахлын хүнд үед Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн хамгийн чухал ажил болох эрт илрүүлэг, үзлэг оношилгоонд бэлтгэж эхэлсэн бөгөөд 2021 оны 6 сард улсын төсвийн тодотголд оруулж, 110 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг эрүүл мэндийн салбарт батлуулж чадсан. Уг хөрөнгө оруулалтын тодорхой хэсгийг 21 аймаг, есөн дүүрэгт нэн шаардлагатай ходоодны дуран, эхо, рентген аппарат, эмэгтэйчүүд, чих хамар хоолой, нүдний чиглэлийн хамгийн сүүлийн үеийн үзүүлэлт бүхий тоног төхөөрөмжийг худалдан авч, суурилуулан өнөөдрийн байдлаар аймаг, нийслэлд олон улсын стандартад нийцсэн 17 “Эрүүл мэндийг дэмжих төв” иргэдэд үйлчилж эхлээд байна. Үлдсэн аймгуудад дэмжих төвийн барилгын засвар болон тоног төхөөрөмжийн суурилуулалтын ажлууд хийгдэж байна. Засварын ажил тоног төхөөрөмжийн суурилуулалтад өдөр тутамдаа өөрийн биеэр хяналт тавьж ажиллаж байгаа бөгөөд энэ хүрээнд он гарснаас хойш 14 аймгийн эрүүл мэндийн төвд ажилласан байна. Цар тахлын хүнд үед бид 21 аймаг, УБ хотын томоохон эмнэлэгүүдийг хүчилтөрөгчийн үйлдвэр ба дотоод шугам хоолой төгсгөвч, амьсгалын аппаратаар иж бүрэн хангаж сэхээн амьдруулах чадавхийг сайжруулсан ба ЭМЯ үндэсний хэмжээний хүчилтөрөгчийн хангамж ба эмнэлгийн хог хаягдлыг экологид ээлтэй боловсруулах менежментийн төлөвлөгөөтэй болно. -Эрт илрүүлгийн ач холбогдлыг бодлогын түвшинд хэрхэн үнэлж байна вэ? - Эрт илрүүлгийн ажил эхлээд нэг сарын хугацаанд 127 мянган хүн үзлэгт хамрагдсан байгаагаас харахад бидний ажил нэлээд эрчтэй, амжилттай явагдаж байна. Учир нь, 2021 онд бүтэн жилийн хугацаанд 96,800 хүн хамрагдсан байдаг. Сар бүрийн дүн, жилийн дүнг тооцон гаргах цахим программ бэлэн болсон. Үр дүнгийн хувьд жишээ нь Улсын Нэгдсэн 3-р эмнэлэгт 5 сард 1250 иргэн үзлэгт хамрагдсанаас умайн хүзүүний хавдрын ПАП шинжилгээнд хамрагдассадын 16.4 хувьд эмгэг, ходоодны шинжилгээнд хамрагдасдын 0.5 хувьд хавдар, 3.6 хувьд хавдрын урьдал, зүрхний шинжилгээнд 11.2 хувьд зүрх судасны эмгэг илэрсэн байна. Манай улсад өнөөг хүртэл өвчлөлийн нас, хүйс, газар зүйн байрлал, түүнд нөлөөлж буй бусад хүчин зүйлийг багтаасан нэгдсэн том дата хангалттай биш байна. Тэгэхээр энэ ажлыг манай улсын урт хугацаандаа хийж, хэрэгжүүлэх маш том бодлогын арга хэмжээний эхлэл гэж ойлгож болно. Энэ удаа бүх насны иргэд нас, хүйс, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан үзлэг шинжилгээ, оношилгоонд хамрагдаж байна. Жилийн дараа гэхэд бид өвчлөл, өвчний төрлийг бүс нутаг болон аймгаар гаргаж, тухайн аймаг, суманд зонхилон тохиолдож буй өвчнүүдэд орчны хүчин зүйл нөлөөлж байна уу? хоол, хүнс, ахуйн хэрэглээнээс болж байна уу? өөр бусад ямар хүчин зүйл нөлөөлж байна? гэх мэт нарийн асуудлыг тодорхой болгох суурь мэдээлэлтэй болох юм. Үүний дараа чиглэсэн тодорхой бодлогууд гарч эхэлнэ гэсэн тооцоотой ажиллаж байна. Жишээ нь, хавдар бол өнөөдөр ганцхан манай улсад тулгамдаад байгаа асуудал биш. Дэлхий дахинд хавдрын өвчлөл ихэссэн. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр, нийгэм өөрөө маш хурдтай хөгжиж, үүнтэй холбоотойгоор хүний амьдралын хэв маяг, амьдрах орчин, хоол хүнс гэх мэт олон зүйлд маш их өөрчлөлт орж байна. Үүнийг дагаад зарим өвчний тохиолдол нэмэгдэж байгаагийн нэг нь хавдрын өвчлөл юм. Аливаа хавдрыг эрт оношилбол бүрэн эдгэрэх хувь өндөр байдаг ба эдийн засгийн хувьд иргэнд ч, нийгэмд ч үр ашигтай. Иймд эрт илрүүлэг маш чухал юм. Мөн эрүүл мэндийн боловсролыг аль болохоор багад нь, сургууль цэцэрлэгийн насанд нь олгох хэрэгтэй байгаа юм. Ингэснээр бид хүн амаа эрүүлжүүлэх сууриа тавьж, монгол хүн урт насалж, эрүүл амьдрах боломжтой болно. Тэгж байж Монгол Улс хөгжинө. Тиймээс Ерөнхий сайдын санаачлан эхлүүлсэн энэ ажил маш үр дүнтэй болох ёстой. Үүнийг дагаж, дээр хэлсэнчлэн манай улсын эрүүл мэндийн салбарт том дата үүсэж, түүнээс нотолгоонд суурилсан манай салбарын шинэлэг бодлогууд гарч ирэх юм. -Эрүүл мэндийн салбарын хөгжлийн цогц бодлогыг боловсруулан ажиллаж байгаа гэсэн. Энэ талаараа мэдээлэл өгнө үү? -Эрүүл мэндийн салбарт сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд маш олон шинэчлэлийг цогцоор нь хийж байна. Үүнд Эрүүл мэндийн салбарын цахим шилжилт, гүйцэтгэлийн санхүүжилт ба нэг худалдан авагчийн тогтолцоо бүрдүүлэх, Эрүүл мэндийн даатгалын шинэчлэл, хууль эрх зүйн шинэчлэлүүд шил шилээ даран маш хурдацтай өрнөж байна. Эрт илрүүлэгтэй зэрэгцээд бидний хийж буй бас нэг томоохон шинэчлэлийн ажил нь ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРЫН ЦАХИМЖИЛТ юм. Эрүүл мэндийн салбар бүхэлдээ цахимжсанаар “Иргэн бүр цахим карттай” болж байна. Ингэснээр тухайн иргэний төрснөөс хойшхи бүх эрүүл мэндтэй холбоотой мэдээлэл цахим картанд хадгалагдаж өвчний түүх үүсэх боломжтойгоос гадна Монгол Улсын эрүүл мэндийн салбарын хөгжлийн бодлогын суурь мэдээллийн бааз бүрдэж байгаа юм. Мөн 2021 онд гүйцэтгэлийн санхүүжилт ба нэг худалдан авагчийн тогтолцооны шинэчлэлийг хийсэн. Энэ тогтолцоо бүрэн утгаараа хэрэгжиж эхэлснээр салбарын эмч, ажилчдын тулгамдсан асуудал болох цалинг нэмэх боломж эмнэлгийн дарга нарт олгогдож байгаа юм. Гүйцэтгэлийн санхүүжилтийн хамгийн том давуу тал нь иргэд ЭМД-аараа эмнэлгээ сонгож үйлчлүүлэх боломжтой болсон бөгөөд төр ба хувийн хэвшлийн бүхий л түвшний эмнэлгүүд улсын төсвөөс санхүүжилт авахгүйгээр оношилгоо, эмчилгээний гүйцэтгэлээрээ ЭМДЕГ-аас санхүүжилтээ авдаг болсон. Ингэснээр иргэдэд чирэгдэлгүй, иргэндээ ээлтэй зөв систем бүрдсэн. -Сүүлийн өдрүүдэд эмийн чанарын асуудал ихээр яригдаж байна. Эмийн үнэ, чанар, хангамжийн тал дээр ямар ажлууд хийгдэж байна вэ? -Бид эмийн чанар, нэг худалдан авагчийн тогтолцоог бэхжүүлэх ажлын хүрээнд өнгөрсөн онд Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газрыг байгуулсан бөгөөд эмчилгээ, оношилгооны өндөр идэвхтэй, аюулгүй, чанарын баталгаатай эм, эмнэлгийн хэрэгслийг хэрэглэх нөхцлийг бүрдүүлэх зорилгоор ажиллаж байна. Энэ жилийн хувьд ч бид салбарын хүрээнд “Чанар аюулгүй байдлын жил” болгон ажиллаж байгаа бөгөөд үүнд эмийн чанар ихээхэн ач холбогдолтой байгаа. Энэ зорилтын хүрээнд Дэлхийн томоохон эм үйлдвэрлэгч Швейцарын Новартис компанитай гэрээ байгуулан ажиллаж байгаагаас гадна өнгөрсөн тавдугаар сард Женев хотод болсон Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн 75 дугаар чуулганд оролцох замаараа би зориуд Копенхаген хотноо орших НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газрын Төв оффис болон агуулахтай танилцаж туршлага судлан ажилласан. Тус айлчлалын дүнд Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газраас Монгол Улсад ханган нийлүүлэх боломжтой эм, вакцин, эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж зэрэг эрүүл мэндийн үндсэн технологиудын нийлүүлэлтийг хэрхэн хийх боломжтой талаар нарийвчлан танилцаж, холбогдох газрын дарга, мэргэжилтнүүдтэй интерактив хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн. Засгийн газрын зүгээс зайлшгүй шаардлагатай эм, вакцин, эмнэлгийн хэрэгслийг төвлөрүүлж худалдаж авах нөхцөлд агуулахын менежментийг нутагшуулж, тогтолцоог бэхжүүлэх шаардлагатай талаар Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газар онцолж энэ талаар Монгол Улсын Эрүүл мэндийн яамтай хамтран ажиллаж, техникийн туслалцааны төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх боломжтой болохыг тэд хэлсэн. Монгол Улсын Засгийн газар НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газраар дамжуулан тодорхой нэр төрлийн эм, вакциныг худалдан авах сонирхолтой байгаагаа илэрхийлсэн. Түүнчлэн манай улсад Олон улсын стандартын дагуу АХБ-ны хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр Эмийн төв агуулахыг ашиглалтад хүлээн авсныг мэдээлж , үүнтэй холбоотойгоор агуулахад ажиллах хүний нөөцийг чадавхжуулах, ханган нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээний хяналтын програм хангамжийг нэвтрүүлэх, агуулахын менежментээр техникийн туслалцаа үзүүлэхийг Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газрын удирдлагаас албан ёсоор хүссэн. Тус Хангамжийн газрын холбогдох газар, хэлтсүүд дээрх жагсаалтад багтсан эм, вакциныг манай улсад нийлүүлэх үнэ болон бусад нөхцөлийн талаар аль болох түргэн хугацаанд судлаж, хариуг албан шугамаар Эрүүл мэндийн яаманд болон НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Монгол Улс дахь Суурин төлөөлөгчийн газарт хүргүүлнэ гэдгээ мэдээлсэн. Мөн эм, эмийн хэрэгслийн хуулийн төслийг бид татан авч нэмэлт өөрчлөлтийг хийж байгаа. -Эмийн хангамж дээр хүүхдийн хавдар, саа, саажилтын эмийн асуудалд ямар ахиц гарсан бэ? -Чанартай эмийг үйлдвэрлэгчээс болон эмийн хатуу зохицуулалттай орнуудаас ханган нийлүүлэх ажлын хүрээнд үе шаттай олон ажлуудыг зохион байгуулан ажиллаж байна. Хамгийн сүүлийн үр дүнтэй ажил тархины саа, саажилттай хүүхдийн эм, түүнчлэн хүний хөхөнцөр вирусийн эсрэг вакцин болоод хүүхэд болон насанд хүрэгчдэд түгээмэл хэрэглэгддэг зайлшгүй шаардлагатай эмийн жагсаалтыг өвчлөлийн мэдээллийн хамт бэлтгэн Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газрынханд танилцуулж хамтран ажиллахаар болсон. Эхний үр дүнгүүд гарсан бөгөөд тархины саа, саажилттай хүүхдүүдийн 12 нэр төрлийн эмийг Франц, Герман, Швейцари зэрэг улс орны үйлдвэрлэгчээс татан авах саналыг хүргүүлсэн. Бид эмийн чанарыг сайжруулах зорилгоор ханган нийлүүлэгч байгууллагуудтай хамтран чанартай эмийг, эмийн хатуу зохицуулалттай улс орнуудаас татан авах тал дээр анхааран ажиллаж байна. Мөн тархины саажилтын үед тодорхой заалт шаардлага хангасан хүүхдүүдэд хийгддэг дэлхийн цөөхөн оронд хийж байгаа селектив дорсаль ризотомия хагалгааг монголд нутагшуулахаар ажиллаж байна. -Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн 75 дугаар чуулган ямар сэдвийн хүрээнд хуралдсан бэ? -Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн энэ удаагийн чуулган “Эрүүл мэндийн төлөө энх тайван, энхийн төлөө эрүүл мэнд” сэдвийн хүрээнд хуралдлаа. Энэ удаагийн чуулганд “Халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, хянах” асуудлаарх өндөр түвшний уулзалтаас баталсан Улс төрийн тунхаглалын хүрээнд авсан амлалтуудын хэрэгжилтийг хангах чиглэлээр Монгол Улсын Засгийн газраас авч хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагаануудын хэрэгжилт, явцын тайланг тайлагнаж оролцлоо. Үүнд ХДХВ, вируст гепатит, бэлгийн замаар дамжих халдварын дэлхийн стратегиудын хэлэлцүүлэг, Дэлхийн дархлаажуулалтын зорилт 2030-ын хэлэлцүүлэг, Эх, нярай, бага насны хүүхдийн хоол тэжээл зэрэг асуудлаар Монгол Улсын Засгийн газрын нэрийн өмнөөс үг хэлж байр сууриа илэрхийллээ. Чуулганы үеэр ДЭМБ-ын Ерөнхий захирлаар Др. Тедрос Гебрейусус улиран сонгогдсон бөгөөд Др.Тедрос Гебрейусусд цар тахалтай тэмцэж буй Монгол Улсын Засгийн газрын хариу арга хэмжээ, нөхцөл байдлын талаар товч танилцуулж, ДЭМБ-аас санаачлан НҮБ-ын системийн байгууллагууд болон олон улсын доноруудын санхүүжилтээр хэрэгжүүлж буй вакцин хангамжийн КОВАКС хөтөлбөр болон халдварын эсрэг эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжөөр хангах, АСТ-А хөтөлбөрүүд нь хөгжиж буй улс орнуудад нэн шаардлагатай вакцин, эм, эмнэлгийн хэрэгслийг ханган нийлүүлсэн нь цар тахлын эсрэг тэмцэлд чухал хувь нэмэр оруулсан болохыг тэмдэглэж, дээрх хөтөлбөрүүдийн үр шимийг хүртэгч улсуудын нэг болохын хувьд Монгол Улсын Засгийн газрын нэрийн өмнөөс ДЭМБ-д талархал илэрхийлсэн. ДЭМБ-ын Ерөнхий захирал Др.Тедрос Гебрейусусд хандан эмийн хяналтын үндэсний лабораторийн хүчин чадалд үнэлгээ хийлгэж, шинжээчдийн багаар лабораторид тавигдах олон улсын стандарт шаардлага зэргийг тодорхойлуулж, түүний дагуу чадавх бэхжүүлэх, хүний нөөцийг сургах зэрэгт шаардлагатай дэмжлэг үзүүлэхийг хүссэн бөгөөд хүсэлтийг хүлээн авч Монгол Улсын Засгийн газарт бүрэн дэмжлэг үзүүлж ажиллахаа илэрхийлсэн. Мөн чуулганы үеэр Женев хотноо ДОХ, Сүрьеэ, Хумхаатай тэмцэх Глобаль сангийн Монгол Улсыг хариуцсан удирдах албан тушаалтнууд, БНСУ-ын Эрүүл мэнд, нийгмийн халамжийн яамны удирдах албан тушаалтнууд болон Олон улсын атомын энергийн агентлагийн ПАКТ хөтөлбөрийг хариуцсан газрын захиралтай тус тус хоёр талын ажил хэргийн уулзалтуудыг хийсэн. Уулзалтын үр дүнгүүд удахгүй гарна гэдэгт итгэлтэй байна. -Эрүүл мэндийн цахим шилжилтийн ажлын явц ямар байна вэ? Ямар ахиц, дэвшил, шинэчлэлүүд бэлэн болсон байна вэ? -Эрүүл мэндийн салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн болон хувийн эмнэлгүүд 30 гаруй цахим системүүдийг ашигладаг бөгөөд хоорондоо холбогдож, интеграц хийгддэггүй, мэдээлэл солилцдоггүй байсан. Салбар удирдаж байгаа хүний хувьд хийх юмсан гэж зорьж буй гол ажлын нэг нь эмнэлэг бүрд тусдаа ашиглагддаг, салбарын хэмжээнд холбогддоггүй энэ олон системийг хоорондоо холбогддог болгож интеграц хийх, нэг ёсондоо нэгдсэн мэдээлэл солилцох боломжтой болгох цахим шинэчлэлтийг эрчимжүүлэн ажиллаж байна. Ерөнхий сайд 2021 оны зургадугаар сард Эрүүл мэндийн салбарын цахим системийг сайжруулах, эрчимжүүлэх чиглэл өгсөн. Ерөнхий сайдын дэргэд Ажлын хэсэг гарч, дэд ажлын хэсгийг миний бие удирдаж байгаа. Нөгөө талаар манай салбарт хэсэг хугацаанд үйл ажиллагаа нь зогсоод байсан Дэлхийн банкны санхүүжилттэй “Цахим эрүүл мэнд төсөл-2”-ын үйл ажиллагаа нь сэргэж байна. Эрт илрүүлэг арга хэмжээ эхлэхээс өмнө бид анхан шатны 330 сум, 210 орчим өрхийн эрүүл мэндийн төвийг хооронд нь холбох нэгдсэн платформыг шийдэж нэвтрүүлэлтийн ажлыг хийж байна. Энэ төсөл амжилттай хэрэгжсэнээр иргэд хөдөө орон нутгаас хотод ирэхдээ заавал тор дүүрэн зураг, ном шиг зузаан карт барьж ирэх шаардлагагүй болно. Аль ч эмнэлэг тухайн хүний ID дугаараар хайлт хийгээд зураг ба шинжилгээний хариуг харж, эмчилгээгээ хийгээд явах боломжтой болох юм. Энэ бол салбарын хувьд маш том дэвшил. -Энэ 7 хоногт манай улсад ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др.Такеши Касай айлчилж байна. Энэхүү айлчлалын хүрээнд юу яригдаж байна вэ? -Энэхүү айлчлал нь 2022 оны 5 сард болсон Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн 75 дугаар чуулганы дараа болж байгаагаараа онцлог юм. ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др.Такеши Касай мөн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч болон Ерөнхий сайдтай уулзсан. Тэрээр манай улсын цар тахалтай тэмцсэн өвөрмөц тактикийг өндрөөр үнэлсэн. Мөн ДЭМБ Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др. Такеши Касай Монгол Улсыг 10 сарын турш цар тахлыг хилээрээ нэвтрүүлэхгүй дотооддоо алдахгүй барьж чадсаныг мөн сайшааж байсан. Учир нь БНХАУ-тай хамгийн урт хилээр хиллэдэг улсуудын нэг болох Монгол Улсыг ийм удаан барьж чадна гэж хэн ч тооцоолоогүй. Цар тахлын хүнд үед Монгол Улс өрхийн эмнэлгээр дамжуулан тусламж үйлчилгээг иргэдэд ойр үзүүлэн вирусын эсрэг эмчилгээг эрт бас үнэ төлбөргүй үзүүлсэн жишиг, мөн зөвхөн хүнд төдийгүй хүндрэх эрсдэлтэй өвчтөнүүдийг хэвтүүлэн эмчлэх орыг хангалттай дэлгэж орыг төвлөрүүлэн ор зохицуулах багийг байгуулан ажилласан нь бүсийн хэмжээнд сайн жишээ болсныг үнэлсэн. Монгол Улсын туршлагын дагуу манай бүсийн Лаос ба Камбож улсууд манай тактикийг хэрэглэсэн гэдгийг тэрээр хэлсэн. Мөн Монгол Улсын Засгийн газар 2021 онд дэлхий даяар вакцины хомсдол үүссэн хүнд үед дипломат бодлогын ур чадвар гаргаж вакцины хангалт хийж сонголт бий болгож бүсийн хэмжээнд хамгийн түрүүнд вакцины 2 тунгийн хамралтаар хамгийн өндөр үзүүлэлтэд хүрсэнийг сайшаасан. Мөн 1мкв нутаг дэвсгэрт амьдардаг хүн амаараа дэлхийн хамгийн багад ордог Монгол Улсад вакцины хамралт ийм өндөр байж нүүдэлчин малчин хүмүүст хүрч вакцинжуулалт хийж чадсан орон нутгийн эмч нарын хөдөлмөрийг ихээр үнэлж бахархаж байгаагаа илэрхийлж байсан. Манай улс цар тахлын дараагаар эрт илрүүлгийг хийж мөн урт хугацааны ковидын үлдэцийг илрүүлэх чиглэлээр хийж буй ажлыг ихэд сайшааж Багануур дүүрэг мөн Хэнтий аймагт газар дээр нь очиж үзсэн. -Манай улсад эмчлэгдэх боломжгүй 26 төрлийн өвчин байдаг. Эдгээр болон бусад өвчний шалтгаанаар иргэд гадагшаа явах урсгал нэмэгдэж байна. Энэ чиглэлд ямар ажлууд хийж байна вэ? -Одоогоор манай улсад эмчлэх боломжгүй гэсэн жагсаалтад багтсан 26 өвчин бий. Ийм оноштой хүмүүс бол яалт ч үгүй гадагшаа явж эмчилгээ хийлгэхээс өөр арга байхгүй. УИХ, Засгийн газраас эрүүл мэндийн салбарт онцгой анхаарал тавьж байгаа учраас хөрөнгө оруулалтууд ч сайн хийж байна. Түүний хүчинд бид манайд эмчлэгддэггүй 26 өвчний 4-ийг нь Монголдоо эмчлэхээр зорьж аппарат, тоног төхөөрөмжөө суурилуулан, хүний нөөцөө бэлтгээд байна. Энэ ондоо багтааж 26-г 22 болгож бууруулах болно. Ингэснээр иргэдийн хувьд санхүүгийн хүндрэлд орохгүй болж гадагшаа гарах валютын урсгал буурна гэж үзэж байгаа. Эрүүл мэндийн салбарт хүний нөөцийг чадавхжуулах асуудал хамгийн чухал байдаг бөгөөд энэ хүрээнд олон улсын UPTODATE системийг эмч нар маань үнэ төлбөргүй ашиглаж олон улсын эмнэлзүй, судалгааны материалуудтай цаг алдалгүй танилцаж, суралцах боломж бүрдсэн. Мөн бид эмч нараа багаар нь чадавхжуулах ажлын хүрээнд гадаад хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлж гадаад сургалтыг эрчимтэй зохион байгуулан ажиллаж байна. -Монголд шинээр нутагшуулах эмчилгээнийхээ тухай та дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү? -Нэгдүгээрт, донороос цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах тасгийг байгуулан засварыг хийн тоног төхөөрөмжийг Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн Цусны төвд суурилуулсан. Ингэснээр цусны хорт хавдруудыг эмчлэх боломж нэгээр нэмэгдэж байна гэсэн үг. Цусны хавдартай хүнд донороос ясны чөмөг, цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгахад дунджаар 400-700 орчим сая төгрөг зарцуулдаг. Энэ технологийг бид Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт суурилуулж, боловсон хүчнээ бэлтгэсэн. Эхний хүн удахгүй эмчилгээндээ орох гэж байна. Бид энэ эмчилгээг эхний ээлжинд насанд хүрэгчдэд хийж, дараа нь хүүхдүүдэд хийдэг болох бэлтгэл ажлаа базаагаад байна. Энэ хагалгааг 2022 оны 8 сард хийх төлөвлөгөөтэй байна. Хоёрдугаарт дутуу нярайд тохиолддог торлог ховхрох үед хийгддэг нүдний торлог шилэнцрийн мэс заслыг хийх тоног төхөөрөмжийг ЭХЭМҮТ-д суурилуулж, эмчилгээг хийгээд эхэлсэн. Мөн эхийн хэвлийд байгаа ихэр ургийн нэг нь илүү давамгайлж цусан хангамж авч, нөгөө нь цусан хангамж авч чадахгүйгээс болж үүсдэг эмгэгийг эмчлэх, ихэр ургийн хүйн судсыг эхийн хэвлийд байхад нь салгах эмчилгээг нэвтрүүлэн эхний тохиолдлуудаа амжилттай хийгээд байна. Мөн хүүхдийн зүрхний төрөлхийн хүнд хэлбэрийн эмгэгийн нэг болох хүүхдийн зүрхний хавсарсан хөх гажгийг эмчлэх тоног төхөөрөмж хүний нөөцийг бэлтгэн мэс заслыг эхлүүлэхэд бэлэн болоод байна. Үүнээс гадна Эрүүл мэндийн салбарт 2021 онд хийсэн төсвийн тодотголын үр дүнд зургаан аймагт судсан дотор мэс засал хийх үед ашигладаг ангиографийн аппаратыг суурилуулж, төвлөрлийг бууруулах ажлыг эхлүүлснээр иргэд нийслэл явах шаардлагагүй болсон. Энэ аппаратыг 4-5 жилийн өмнө зөвхөн Улсын гуравдугаар төв эмнэлэгт зүрхний шигдээс болон тархины судсан доторх оношилгоо эмчилгээнд ашигладаг байсан бол одоо Улсын нэг, хоёрдугаар төв эмнэлэг болон зарим хувийн хэвшлийн эмнэлэг, орон нутгийн эмнэлэг, Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төвд ашиглаж байна. Эмнэлгүүдэд суурилуулсан аппарат, тоног төхөөрөмж дээр ажиллах боловсон хүчнээ бид сургаад, орон нутагт нь тархи, нугас, хурц цус алдалт, элэгний хавдрын оношилгоо эмчилгээг хийх боломжтой болсон. Үнэхээр оношилж эмчлэхэд төвөгтэй тохиолдол тулгарвал туршлагатай эмч нар газарзүйн байршлаас үл хамааран онлайнаар заавар зөвлөгөө өгч, мэдээлэл солилцох, эсвэл мэргэжлийн баг очиж мэс засал хийх боломжийг бүрдүүлсэн гэсэн үг. Үүнээс гадна бид 15 аймгийг бөөр, шээсний замын дурангийн мэс заслын иж бүрэн төхөөрөмжөөр хангаж, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард бүх эмч, сувилагчаа сургаж, энэ төрлийн мэс заслыг орон нутагт хийдэг болсон. Энэ бүгд манай салбарт эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний төвлөрлийг сааруулах, иргэнд үйлчилгээг ойртуулсан томоохон дэвшилтэт ажил болсон. -Гадаадад өндөр үнээр хийгдэхээс өөр аргагүйд хүрдэг зарим оношилгоог дотооддоо шийддэг болсон. Энэ талаар тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юү? -Хавдрын үе шат, үсэрхийллийг тодорхойлох, эмчилгээний үр дүнг хянахад чухал ач холбогдолтой PET/CT буюу Позитрон эмиссион томографийн шинжилгээг манай иргэд ихэвчлэн БНХАУ, ОХУ, Өмнөд Солонгост очиж хийлгэдэг байсан. Жишээлбэл, Хятад улсад энэ шинжилгээ 10.000 юанийн буюу дөрвөн сая гаруй төгрөг байдаг. Дээр нь тухайн хүний онгоцны тийз, дагалдан яваа хүнээс гарах зардал, зочид буудал, эмнэлгийн төлбөр гэх мэт мөнгө нэмэгдээд нэг хүн, нэг өрх их хэмжээний зардал гардаг байсан. Энэхүү оношилгоог дотооддоо хийдэг болсон бөгөөд одоогийн байдлаар 600 орчим шинжилгээ хийгдсэн байна. Эндээс гэхэд дунджаар 3-4 тэрбум төгрөгийг дотооддоо авч үлдэж чадсан байна гэсэн үг. -Эрүүл мэндийн сайдтай уулзсаных “Ковид-19” халдварын тухай асууя. Цар тахлын дэгдэлт, сөрөг нөлөө одоо ч буураагүй байна. Иргэд коронавирусийн аюул дуусаж байгаа гэсэн хандлагатай, нэлээн тайвширч байгаа үед дэлхийн улс орнуудад “сармагчны цэцэг өвчин” гэх, магадгүй хоёр дахь тахлын дохио дуулдаж эхэллээ? -Засгийн газар “Ковид-19” цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээг маш сайн хэрэгжүүлж чадсан. Засгийн газар маш богино хугацаанд вакцин татаж, иргэдээ цар тахлын өндөр давалгаанаас өрсөж вакцинжуулж чадсан, мөн вирусийн эсрэг эрт эмчилгээг өрхийн эрүүл мэндийн төвөөр дамжуулан үнэ төлбөргүй хийх, зөвхөн хүнд өвчтөнүүдийг бус хүндрэх эрсдэлтэй өвчтөнүүдийг хэвтүүлэн эмчлэх орыг эрчимтэй нэмэгдүүлэн ажилласан нь нас баралтыг бага байлгах боломжийг бүрдүүлсэн. Цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээний үр дүнг хэмждэг гол үзүүлэлт бол нас баралт байдаг. 2021 оны арван хоёрдугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар АНУ, Их Британи болон Франц зэрэг улсад нэг сая хүн дэх ковидын нас баралт 2400-3000 байгаа бол манай улсад 580 буюу 4-5 дахин бага байна. Энэ бол маш том үзүүлэлт, бид хүмүүстээ эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг аль болохоор илүү сайн ойртуулж, үзүүлж чадсан гэсэн үг. Үнэндээ манай улс шиг коронавируст халдварыг Өрхийн эмнэлгээрээ дамжуулан хянаж, эм, бэлдмэлээр үнэгүй хангасан улс байхгүй. Мөн бүсийн захирал Такеши Касай одоо эхлээд явж байгаа Эрт илрүүлэг арга хэмжээг ч өндрөөр үнэлж байсан. Хүн амын эрүүл мэнд рүү чиглэсэн ажлыг танай улс бусдаас түрүүлээд, “Ковид-19” халдварын дараах үлдэц буюу Лонг Ковидтой холбоод хийнэ гэдэг бол сайн жишиг, нэг алхам түрүүлээд алхчихлаа гэж үнэлж байна билээ. Шинээр тархаж байгаа “сармагчны цэцэг өвчин” халдварын тухайд бол бид анхааралдаа авч, хилийн тандалтаа сайжруулаад явж байна. Одоогийн байдлаар асуумж хэлбэрээр тандалтыг хийж байна. Энэ төрлийн, үүнтэй төстэй халдварт өвчинтэй тэмцэх чиглэлд манай улсад туршлага бий. Монгол Улс 1940 онд цагаан цэцэг өвчнийг устгасан цөөн хэдхэн орны нэг шүү дээ. Өвчний эхэн үед халуурах ядарч, сульдах гэх мэт ерөнхий шинж тэмдэг илэрч улмаар эрүүн доорх, хүзүүний суганы булчирхайнууд хөндвөр болж цэврүүт тууралт гардаг. Тэрхүү цэврүү вирус агуулдаг ба цэврүү хагарч халдвар тардаг ба уг өвчтний гэр бүл ба хавьтлууд эрсдэлтэй байдаг. Зуны улиралд олон хүн цугларсан наадам фестиваль үед олон хүн биендээ шахцалдан хүрэлцэх зэрэг үед халдварын эрсдэл үүсэх эрсдэл байгаа. 0-17 насны хүүхдүүд ба жирэмсэн эмэгтэйчүүд хүндрэх нас барах эрсдэлтэй гэдгийг ДЭМБ зүгээс анхааруулж байгаа. Энэ өвчнөөр өвчлөгсөдийн 2-3 хувь нь нас барах эрсдэлтэй байдаг гэсэн судалгаа байгаа. Халдвар одоогийн байдлаар дэлхийн 50 гаруй улсад 1000 гаран хүнд бүртгэгдсэнийг ДЭМБ-аас мэдээлсэн. 2022 оны 6 сарын 14-ний өдөр ДЭМБ-ын зүгээс энэ өвчний үед вакцинжуулалтыг зөвхөн хавьталд хийнэ гэсэн зөвлөмжөө гаргасан удахгүй удирдамжаа гаргаж гишүүн улсууддаа хүргүүлнэ. -Баярлалаа.

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЙД С.ЭНХБОЛДЫН САНААЧИЛГААР “ДУГУЙН АЯЛАЛ 2022” АРГА ХЭМЖЭЭ ЗОХИОН БАЙГУУЛАГДЛАА

Монгол Улсын Засгийн газрын 2022-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгасан “Эрүүл чийрэг хүн”, “Эрүүл идэвхтэй амьдрал” арга хэмжээний хүрээнд ЭМЯ 6 дугаар сарыг “Хөдөлгөөний ач холбогдлыг сурталчлах сар болгон” тэмдэглэж байгаа билээ. Энэ нь “Иргэдэд эрүүл идэвхитэй амьдралыг сурталчлах, эрүүл зан үйлийг хэвшүүлэх, эрүүл мэндийн салбарын эмч эмнэлгийн мэргэжилтэн, ажилтан, албан хаагчдын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх” зорилготой. Үүний хүрээнд Эрүүл мэндийн салбарын эмч, эмнэлгийн ажилтнууд спортын арга хэмжээнүүд зохион байгуулж байгаа бөгөөд түүний нэг нь өнөөдрийн энэхүү дугуйн аялал юм. Өмнөх 2 долоо хоногт Богд ууланд болон Үндэсний Цэцэрлэгт хүрээлэнд “Эрүүл мэндийхээ төлөө  Алхангаа ярилцья” арга хэмжээг зохиосон ба сүүлийн арга хэмжээнд ДЭМБ-ын НДБ-ийн захирал доктор Такаши Касай оролцсон билээ. Иргэд олон нийтэд эрүүл, идэвхтэй хөдөлгөөн, унадаг дугуйн спортыг сурталчлан уриалах “Дугуйн аялал 2022” энэхүү арга хэмжээнд ЭМЯ-ны удирдлагууд болон харьяа 22 байгууллагын төлөөлөл, Монголын дугуйн холбооны хамт олон оролцлоо. Арга хэмжээг нээж ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Ц.Эрдэмбилэг үг хэллээ. Тэрээр “Дугуй унах нь дэлхийн хамгийн түгээмэл спортын төрлүүдийн нэг. Унадаг дугуйг зөвхөн спортоос гадна эрүүл мэнддээ анхаарал тавин, байгаль орчноо бохирдуулахгүйг эрхэмлэдэг хүн болгон унадаг. Цэвэр агаарт удаан дугуй унаснаар уушги бүрэн хүчин чадлаараа ажилладаг, тархины цусан хангамж нэмэгдэж, бусад амин чухал эрхтэнг хүчилтөрөгчөөр баяжуулдаг зэрэг олон ач тустай. Манай улсад дугуйн спорт эрчимтэй хөгжиж байгаа ч хүмүүс өдөр болгон ажил төрөлдөө дугуйгаар явдаг болох түвшинд хараахан хүрээгүй, орчин нь ч бүрдээгүй. Хэдий тийм боловч унадаг дугуйгаар хичээллэж, олон нийтэд түгээж, түүний давтагдашгүй таашаалыг мэдрэхийг эрүүл мэндийн салбарын эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэн, ажилтан албан хаагчид бид өөрсдөөс эхлэн манлайлах хэрэгтэй. Улсынхаа эрүүл энхийн манаанд  өдөр, шөнөгүй хүчин зүтгэж буй баатрууд бид бүхэн өөрсдөө эрүүл байж бусдад үлгэр дуурайлал болж эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг цаг алдалгүй чанарын өндөр түвшинд үзүүлж чадах билээ” хэмээв. “Дугуйн аялал 2022” арга хэмжээ эрүүл мэндийн байгууллагын дунд Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн дугуйн замаар маршрутын дагуу ийнхүү амжилттай зохион байгуулагдлаа.

ЭМЯ, ОБЕГ хамтран зам тээврийн ноцтой осолд орсон 6 иргэнийг шуурхай тээвэрлэн ГССҮТ-д хүлээлгэн өглөө

Өнөөдөр /2022.06.18/ ЭМЯ, ОБЕГ хамтран эмч нарын бүрэлдэхүүнтэй Дорнод аймагт авто осолд орсон 3 иргэнийг яаралтай нисдэг тэргээр ГССҮТ-д хүргэн, эрчимт эмчилгээнд оруулж байна. Учир нь өчигдөр тус аймагт хоёр автомашин мөргөлдсөн зам тээврийн ноцтой осол гарсан бөгөөд ослын улмаас 6 иргэн хүнд гэмтэл аваад байсан. Хоёр автомашинд нийт 9 зорчигч байсан бөгөөд 3 хүн газар дээрээ амь эрсдэж, биеийн байдал хүнд байгаа 6 иргэнийг ийнхүү өнөөдөр нисдэг тэргээр яаралтай ГССҮТ-д авчирч байна. "Зам тээврийн осолд орсон иргэдийн ихэнх нь тархи болон цээжний хавсарсан гэмтлүүдтэй байна" Arslan.mn Энэ талаар яаралтай тусламж үйлчилгээ үзүүлсэн ГССҮТ-ийн Эрчимт эмчилгээний тасгийн их эмч Гантогтохоос тодруулахад " Энэ сарын 18-ны өдөр эмч нарыг баг зам тээврийн ослын улмаас яаралтай тусламж үйлчилгээ авах шаардлагатай иргэдэд газар дээр очиж тусламж үйлчилгээ үзүүлэн, нисдэг тэргээр өнөөдөр Улаанбаатар хот авч ирж, ГССҮТ-ийн эрчим эмчилгээнд оруулж байна. Өчигдөр Дорнод аймгийн Бүсийн оношилгооны төвд тухайн осолд орж биеийн байдал хүнд байгаа 6 иргэн хүргэгдсэн бөгөөд төвийн эмч нарын биеийн байдлыг тогтворжуулах, хэвлийн гэмтэлтэй өвчтөнийг хэвлийн мэс засалд оруулж, арьс залгах мэс засал хийгдсэн байсан. Өвчтөнүүдийн биеийн байдлыг үнэлж, шөнө ажиглалт явуулсны үндсэн дээр өнөө өглөө эхний элжинд хавсарсан өвчтэй болон хүндрэх магадлалтай гэсэн 3 иргэнийг тээвэрлэж ирсэн. Араас 2 өвчтөн тээвэрлэгдэж ирж байна. Хэвлийн мэс засалд орсон иргэний биеийн байдлыг ажиглаж байгаад хот руу тээвэрлэх ажлууд хийгдэнэ. Тусламж үйлчилгээ үзүүлж байгаа иргэдийн 3 том хүн, 3 хүүхэд байгаа. Иргэдийн биеийн байдлын хувьд тархи болон цээжний хавсарсан гэмтлүүдтэй байна." гэв. "ГССҮТ-д өдөрт эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авч байгаа 200 хүн буюу 40 хувь нь авто ослын шалтгаантай гэмтлүүд байна" Arslan.mnГССҮТ-ийн Эмчилгээ эрхэлсэн дэд захирал Р.Гантуяа “ ГССҮТ-д өдөрт 500-600 үйлчлүүлэгч ирж байна. Үүнээс 40-50 нь хэвтэн эмчлүүлж байна. Өмнөх долоо хоногт гэхэд 3000-4000 орчим үйлчлүүлэгч тусламж үйлчилгээ авсан. Үүний 1500 гаруй буюу 40 хувь нь авто ослын шалтгаантай гэмтлүүд байна. Амралт зугаалгын сар эхэлж байгаа энэ үед зам тээврийн осол маш их ихсэж байна. Ялангуяа гэр бүлээрээ хүүхэдтэйгээ явж байгаад осолд орж байгаа тоо маш их гарч байна. Ослын улмаас хүүхдүүд маш их гэмтэж байна. ГССҮТ-ийн Эрчимт эмчилгээний тасаг 12 ортой үйл ажиллагаа явуулж, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлж байна. Одоогоор 12 ор дүүрсэн байгаа. Үүнээс 6-д нь 2 сартайгаас 11 насны хүүхдүүд хэвтэн эмчлүүлж байна. Тиймээс ард иргэдэд анхааруулж хэлэхэд, хөдөө орон нутаг руу аялах, зугаалахад автомашины бүрэн бүтэн байдлыг хангах, машины суудалд хүний тоогоор сууж, хүүхдийг тусгай зориулалтыг суудлаар тээвэрлэх, өөрийн болон хайртай гэр бүлийнхээ гишүүдийн эрүүл мэнд, амь насыг хамгаалж, аюулгүй байдлыг хангаж, зорчихыг анхааруулж байна." гэв.

ДЭМБ-ЫН НОМХОН ДАЛАЙН БАРУУН БҮСИЙН ЗАХИРАЛ ДР ТАКЕШИ КАСАЙ СХД-ИЙН “ГУРВАН ЖАРГАЛ ХАЙРХАН” ӨРХИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨВД АЖИЛЛАВ

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др Такеши Касай болон ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн СХД-ийн “Гурван жаргал хайрхан” өрхийн эрүүл мэндийн төвд /2022.06.17/ өдөр ажиллалаа. Тус өрхийн эрүүл мэндийн төв нь 12мянга 767 хүн амд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг. Үүний 0-15 насны хүн ам 33.1%, насанд хүрэгчид 63%, жирэмсэн эмэгтэйчүүд 33%-г эзэлдэг байна. ӨЭМТ-ийн үйл ажиллагаанд ДЭМБ-ын ХБӨ/ЗСӨ-ний нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээний багцыг нэвтрүүлж, харьяаллын хүн амын дунд ЗСӨ-ний эрсдэл, хүндрэл, цаг бусын нас баралтыг бууруулж, амьдралын чанарыг дээшлүүлэх зорилготойгоор үйл ажиллагаа явуулдаг. Энэ үеэр МонПэн загвар төсөл, санаачилгын хэрэгжилтийн талаар ЭМЯ-ны НЭМГ-ын дарга Д.Баярболд танилцуулав. Эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээний түвшинд зүрх судасны өвчнөөс сэргийлэх, хянах нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээний багцыг нэвтрүүлсэн туршлага, гаргасан үр дүнгийн талаар онцолсон юм. Энэ үеэр Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др. Такеши касай “Би энэ бүсийг дэлхийн хамгийн эрүүл аюулгүй бүс болгохын төлөө алсын хараа гарган ажиллаж байгаа. Монгол улсын хувьд энэ зорилтод маань нийцсэн үлгэр жишээ улс болохоор байна гэж дүгнэж байна. Монгол улс Коронавируст халдвар Ковид 19-н цар тахлыг маш амжилттай даван туулсныг биеэр үзээ танилцлаа. Мөн эмч эмнэлгийн ажилчидтай уулзаж тэдний санал хүсэлтийг сонслоо. Энэ удаагийн айлчлал амжилттай өндөрлөж байна” хэмээн хэлсэн үгэндээ онцлов. Нэгдсэн Үндэсний байгууллагын 2030 он хүртэлх Тогтвортой хөгжлийн зорилтод Халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх хянах замаар халдвар бус өвчнөөс үүдэлтэй цаг бусаар нас барах явдлыг 2025 он гэхэд 25 хувиар бууруулах зорилтыг тавьсан. Зүрх судасны өвчин, хорт хавдар, чихрийг шижин зэрэг халдварт бус өвчин (ХБӨ) нь Монгол Улсын хүн амын дунд сүүлийн 20 гаруй жилийг зонхилж, нийгмийн эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлын нэг хэвээр байна. Монгол улсад эдийн засгийн хувьд үр бүтээлтэй хөдөлмөр эрхэлж буй хүмүүсийн өвчлөл, нас баралтын шалтгаан нь халдварт бус өвчин болж хүн амын нийт нас баралтын шалтгааны 77 хувийг эзэлж, нас барсан 3 тохиолдол бүрийн 1 нь зүрх судасны өвчний шалтгаантай байна. 2019 оны 7 дугаар сараас эхлэн Дархан-Уул аймаг, Улаанбаатар хотын Сонгинохайрхан дүүргийн нийт 16 сум, өрхийн эрүүл мэндийн төвд МонПэн загвар төслийг ДЭМБ-ын техник, санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр хэрэгжүүлснээр сум өрхийн ЭМТ-үүдэд 18-аас дээш насны хүн амын дунд зонхилон тохиолдох халдварт бус өвчнөөр ойрын 10 жилд өвдөх эрсдэлийг үнэлж эрсдэлд суурилсан менежментийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлснээр тодорхой үр дүн гарсан. Иймээс энэхүү загвар төслийг МонПэн санаачилга болгон өргөжүүлэхлээр шийдвэрлэж, уг санаачилгыг хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажлын хүрээнд ЭМЯ, НЭМҮТ-өөс ДЭМБ-ын техник, санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр уг санаачилгыг хэрэгжүүлэхээр сонгогдсон 6 аймаг, СХД-ийн 121 ЭМАШТҮ-ний байгууллагад үзүүлж байгаа ХБӨ/ЗСӨ-ний тусламж үйлчилгээний байдалд суурь үнэлгээ хийсэн. Мөн сонгогдсон 6 аймаг болох Дорнод, Завхан, Дундговь, Говьсүмбэр, Хөвсгөл, Дархан-Уул, СХД-ийн өрх сумын 121 эрүүл мэндийн төвд ДЭМБ-ын зүрх судасны өвчний урьдчилан сэргийлэлт, хяналтын нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээний багцыг нэвтрүүлж хэрэгжүүлэх арга зүйн сургалтыг зохион байгуулж, 450 эмч эмнэлгийн мэргэжилтнийг хамруулж шаардлагатай тонон төхөөрөмж, гарын авлагын нийлүүлсэн.

С.Энхболд: Эрт илрүүлэг бол өвчлөл, нас баралтыг бууруулах Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн нэг том ажил

Монгол Улсын Засгийн газраас гаргасан шийдвэрийн дагуу “Хүн амын нас, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг шинжилгээ, оношилгоог зохион байгуулах” үйл ажиллагааны талаар болон Эрүүл мэндийн салбарт хийсэн шинэчлэлийн асуудлаар Эрүүл мэндийн сайд С.ЭНХБОЛДТОЙ ярилцлаа. -Орон даяар Эрт илрүүлэг, үзлэг, шинжилгээ, оношилгооны томоохон ажил өрнөөд явж байна. Салбарын яам энэ ажлын хүрээнд шат шатны эрүүл мэндийн байгууллагууд дээрээ ямар суурь баазуудыг бэлтгэж амжсан бэ? -Эрүүл мэндийн байгууллагуудыг бүгдийг нэг дор чадавхжуулж тоног төхөөрөмжөөр ханган нэг түвшинд хүргэнэ гэдэг амаргүй ажил юм. Цар тахлын хүнд үе байсан хэдий ч 2021 оны улсын төсвийн тодотголоор 110 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг эрүүл мэндийн салбарт баталж өгсөн. Уг хөрөнгө оруулалтын тодорхой хэсгийг 21 аймаг, есөн дүүрэгт нэн шаардлагатай ходоодны дуран, эхо, рентген аппарат, эмэгтэйчүүд, чих хамар хоолой, нүдний гэх мэт тоног төхөөрөмжийг худалдан авч өнөөдрийн байдлаар аймаг нийслэлд 17 дэмжих төв бэлэн болсон. Бусад төвийн засварыг хийгээд явж байна, тун удахгүй ашиглалтад орно. Энэхүү дэмжих төвүүдийг байгуулсан нь эрт илрүүлэг, үзлэг, шинжилгээний бэлтгэлийг хангахад чиглэсэн хамгийн том суурь ажил юм. -Эрт илрүүлэх ажлын гол үр дүнг хэрхэн тооцож байгаа вэ? -Эрт илрүүлэх ажлыг эхлүүлээд нэг сар болж байна. Бид одоогоор өдөр бүр ямар нас, хүйсний хэдэн тооны хүн хамрагдаж байна гэсэн ерөнхий мэдээллээ авч байгаа. Энэ хугацаанд 127 мянган хүн үзлэгт хамрагдсан байгаагаас харахад бидний ажил нэлээд эрчтэй, амжилттай явагдаж байна. Учир нь, 2021 онд бүтэн жилийн хугацаанд 96800 хүн хамрагдсан байдаг. Сар бүрийн дүн, жилийн дүнг тооцон гаргах цахим программ бэлэн болсон. Эндээс хүн амын эрүүл мэндийн талаарх эрүүл мэндийн салбарын хамгийн том дата бий болох юм. Энэхүү дата дээрээ үндэслээд цаашдаа төрөөс эрүүл мэндийн салбарт баримтлах бодлого, чиглэл, салбарын яамнаас хийж хэрэгжүүлэх ажлуудыг тодорхойлж илүү нотолгоон дээр суурилсан шийдвэрүүдийг гаргах болно. Манай улсад өнөөг хүртэл өвчлөлийн нас хүйс газар зүйн байрлал, түүнд нөлөөлж буй бусад хүчин зүйлийг багтаасан нэгдсэн том дата хангалттай биш байна. Тэгэхээр энэ ажлыг манай улсын урт хугацаандаа хийж, хэрэгжүүлэх маш том бодлогын арга хэмжээний эхлэл гэж ойлгож болно. Энэ удаа бүх насны иргэд нас, хүйс, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан үзлэг шинжилгээ, оношилгоонд хамрагдаж байна. Жилийн дараа гэхэд бид өвчлөл, өвчний төрлийг бүс нутаг болон аймгаар гаргаж, тухайн аймаг, суманд зонхилон тохиолдож буй өвчнүүдэд орчны хүчин зүйл нөлөөлж байна уу, хоол, хүнс, ахуйн хэрэглээнээс болж байна уу өөр бусад ямар хүчин зүйл нөлөөлж байна гэх мэт нарийн асуудлыг тодорхой болгох суурь мэдээлэлтэй болох юм. Үүний дараа чиглэсэн тодорхой бодлогууд гарч эхэлнэ гэсэн тооцоотой ажиллаж байна. Эрт илрүүлгийн арга хэмжээ иргэнд олон талын ач холбогдолтой. Тухайлбал, иргэд эрт илрүүлэгт орсноор эрүүл, өвчин үүсэх эрсдэлтэй эсэх, мөн шинж тэмдэг илрээгүй байгаа өвчнүүдийг эрт илрүүлэх боломж бүрдэнэ. Дараа дараагийн жилүүдэд эрт илрүүлэгт хамрагдсанаар өмнөх жилийн шинжилгээний мэдээлэлтэй харьцуулан эрүүл мэндийн хувьд ямар, ямар өөрчлөлт гарсан байна, тухайн хүн юунд анхаарч, юуг чиглэсэн эмчилгээ хийлгэх ёстой вэ гэдгээ илүү тод харж чаддаг болно. Ард иргэд маань ч жил бүр урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамрагддаг болж заншина гэсэн үг юм. Урт хугацаандаа улсын хэмжээнд өвчлөл буурч хүн амын дундаж наслалт нэмэгдэнэ. -Улсын хэмжээнд, бүх иргэнээ хамруулсан эрүүл мэндийн үзлэг явагдаж байсан түүх бараг үгүй. Соёлын довтолгоо нэртэй арга хэмжээг хүмүүс одоо бараг мартсан байх. Эрт илрүүлэх харин үүний дараах томоохон ажил болж байх шиг байна, тийм үү? -Хүн амын дунд ялангуяа халдварт өвчнийг бууруулахын тулд манай улс 1950-1960 оны үед Соёлын довтолгоог хэрэгжүүлж, иргэдэд эрүүл мэндийн боловсрол олгох чиглэлээр дэвшил гаргасан байдаг. Эрт илрүүлэх арга хэмжээг бид орон даяар зохион байгуулж, бүх иргэнээ хамруулж чадсанаар иргэдийг эмзэглүүлж буй жилээс жилд нэмэгдсээр байгаа зонхилон тохиолдох хавдар, зүрх судас, хоол боловсруулах, амьсгалын замын гэх мэт өвчлөлийг бууруулах боломж бүрдэж, эрт оношлон нас баралтыг бууруулах оновчтой гарцуудыг тодорхойлж чадна гэж харж байна. Жишээ нь, хавдар бол өнөөдөр ганцхан манай улсад тулгамдаад байгаа асуудал биш. Дэлхий дахинд хавдрын өвчлөл ихэссэн. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр, нийгэм өөрөө маш хурдтай хөгжиж, үүнтэй холбоотойгоор хүний амьдралын хэв маяг, амьдрах орчин, хоол хүнс гэх мэт олон зүйлд маш их өөрчлөлт орж байна. Үүнийг дагаад зарим өвчний тохиолдол нэмэгдэж байгаагийн нэг нь хавдрын өвчлөл юм. Аливаа хавдрыг эрт оношилбол бүрэн эдгээх магадлал өндөр байдаг ба эдийн засгийн хувьд иргэнд ч, нийгэмд ч үр ашигтай. Иймд эрт илрүүлэг маш чухал байдаг. Мөн эрүүл мэндийн боловсролыг багад нь, сургууль цэцэрлэгийн насанд нь олгох хэрэгтэй байгаа юм. Ингэснээр бид хүн амаа эрүүлжүүлэх сууриа тавьж, монгол хүн урт насалж, эрүүл амьдрах боломжтой болно. Тэгж байж Монгол Улс хөгжинө. Тиймээс Ерөнхий сайдын санаачлан эхлүүлсэн энэ ажил маш үр дүнтэй болох ёстой. Үүнийг дагаж, дээр хэлсэнчлэн манай улсын эрүүл мэндийн салбарт том дата үүсэж, түүнээс нотолгоонд суурилсан манай салбарын шинэлэг бодлогууд гарч ирэх юм. -Иргэд сумаас аймаг, өрхийн эмнэлгээс дүүрэг болон төр хувийн хэвшлийн том эмнэлгүүдэд очиж үзүүлэхдээ эмчилгээний карт, дуран авайн зургаа заавал ч үгүй авч явдаг. Бүх эмнэлэг үйлчлүүлэхээр очсон хэний ч өвчний онош, түүхийг татаад үзэх боломжийг Эрүүл мэндийн яам нэгдсэн цахим сүлжээгээр шийдэхээр ажиллаж байгаа гэсэн. Технологийн өөрчлөлт, шинэчлэлтийн явц ямархуу байгаа вэ? -Эрүүл мэндийн салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн болон хувийн эмнэлгүүдийн ашигладаг 30 гаруй цахим системүүд хоорондоо холбогдож, интеграц хийдэггүй, мэдээлэл солилцдоггүй байсан. Салбар удирдаж байгаа хүний хувьд хийх юмсан гэж зорьж буй гол ажлын нэг бол эмнэлэг бүрд тусдаа ашиглагддаг, салбарын хэмжээнд холбогддоггүй энэ олон системийг хоорондоо холбогддог болгож интеграц хийх, нэг ёсондоо магистрал замыг тавих цахим шинэчлэлт хийж байгаа. Ерөнхий сайд 2021 оны зургадугаар сард Эрүүл мэндийн салбарын цахим системийг сайжруулах, эрчимжүүлэх чиглэл өгсөн. Ерөнхий сайдын дэргэд Ажлын хэсэг гарч, дэд ажлын хэсгийг миний бие удирдаж байгаа. Нөгөө талаар манай салбарт хэсэг хугацаанд үйл ажиллагаа нь зогсоод байсан Дэлхийн банкны санхүүжилттэй “Цахим эрүүл мэндийн төсөл-2” хөдөлсөн. Эрт илрүүлэг арга хэмжээ эхлэхээс өмнө бид анхан шатны 330 сум, 210 орчим Өрхийн эрүүл мэндийн төвийг хооронд нь холбох нэгдсэн платформыг шийдэж хөгжүүлэлт ажлыг хийж байна. Энэ төсөл амжилттай хэрэгжсэнээр иргэд хөдөө орон нутгаас хотод ирэхдээ заавал тор дүүрэн зураг, ном шиг зузаан карт барьж ирэх шаардлагагүй болно. Аль ч эмнэлэг тухайн хүний ID дугаараар хайлт хийгээд зураг ба шинжилгээний хариуг харж, эмчилгээгээ хийгээд явах боломжтой болох юм. Энэ бол салбарын хувьд маш том дэвшил. -Манайхан гадагшаа маш их эмчилгээнд явдаг. Үүнийг дагаад эрүүл мэндийн салбарт орж ирэх мөнгөний ихэнх нь гадагшаа урсдаг. Эрт илрүүлэг арга хэмжээ болон салбарын шинэчлэл энэ урсгалыг тодорхой хэмжээнд хязгаарлах боломжийг нээж чадах уу? -Гадагшаа гарч буй эмчилгээний зардал нь эмчлүүлэхээр явж байгаа хүний тоо, өвчний онош зэргээс шалтгаалаад байнга хэлбэлзэж байдаг. Одоогоор манай улсад эмчлэх боломжгүй гэсэн жагсаалтад багтсан 26 өвчин бий. Ийм оноштой хүмүүс бол яалт ч үгүй гадагшаа явж эмчилгээ хийлгэхээс өөр арга байхгүй. УИХ, Засгийн газраас эрүүл мэнд салбарт онцгой анхаарал тавьж байгаа учраас хөрөнгө оруулалтууд ч сайн хийж байна. Түүний хүчинд бид манайд эмчилдэггүй 26 өвчний дөрвийг Монголдоо эмчлэхээр болж, аппарат, тоног төхөөрөмжөө суурилуулан, хүний нөөцөө бэлтгээд авлаа. -Өвчнөө эмчлүүлэхээр хилийн дээс алхаж, эмнэлэг хайж, эрэл хийж байгаа хүмүүст энэ бол хамгийн хэрэгцээтэй мэдээлэл болох нь тодорхой. Яг ямар ямар өвчнийг шинээр дотооддоо эмчилж эхлээд байгаа вэ? -Нэгдүгээрт, донороос цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах тасгийг байгуулан засварыг хийн тоног төхөөрөмжийг Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт суурилуулсан. Энэ бол цусны хорт хавдруудыг эмчилнэ гэсэн үг. Цусны хавдартай хүнд донороос ясны чөмөг, цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгахад дунджаар 400-700 орчим сая төгрөг зарцуулдаг. Энэ технологийг бид Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт суурилуулж, боловсон хүчнээ бэлтгэсэн. Эхний хүн удахгүй эмчилгээндээ орох гэж байна. Бид энэ хагалгааг эхний ээлжид насанд хүрэгчдэд хийж, дараа нь хүүхдүүдэд хийдэг болох бэлтгэл ажлаа базаагаад байж байна. Хоёрдугаарт дутуу нярайд тохиолддог торлог ховхрох үед хийдэг нүдний торлог шилэнцрийн мэс заслыг хийх тоног төхөөрөмжийг ЭХЭМҮТ-д суурилуулж, эмчилгээг хийгээд эхэлсэн. Мөн эхийн хэвлийд байгаа ихэр ургийн нэг нь илүү давамгайлж цусан хангамж авч, нөгөө нь цусан хангамж авч чадахгүйгээс болж үүсдэг эмгэгийг эмчлэх, ихэр ургийн хүйн судсыг эхийн хэвлийд байхад нь салгах эмчилгээг нэвтрүүлэн эхний тохиолдлуудаа амжилттай хийгээд байна. Мөн хүүхдийн зүрхний төрөлхийн хүнд хэлбэрийн эмгэгийн нэг болох хүүхдийн зүрхний хавсарсан хөх гажгийг эмчлэх тоног төхөөрөмж хүний нөөцийг бэлтгэн хагалгааг эхлүүлэхэд бэлэн болоод байна. Үүнээс гадна Эрүүл мэндийн салбарт 2021 онд хийсэн төсвийн тодотголын үр дүнд зургаан аймагт судсан дотор мэс засал хийх үед ашигладаг ангиографийн аппаратыг суурилуулж, төвлөрлийг бууруулах ажлыг эхлүүлснээр иргэд нийслэл явах шаардлага үгүй болсон. Энэ аппаратыг 4-5 жилийн өмнө зөвхөн Улсын гуравдугаар төв эмнэлэгт зүрхний шигдээс болон тархины судсан доторх оношилгоо эмчилгээнд ашигладаг байсан бол одоо Улсын нэг, хоёрдугаар төв эмнэлэг болон зарим хувийн хэвшлийн эмнэлэг, орон нутгийн эмнэлэг, Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төвд ашиглаж байна. Эмнэлгүүдэд суурилуулсан аппарат, тоног төхөөрөмж дээр ажиллах боловсон хүчнээ бид сургаад, орон нутагт нь тархи, нугас, хурц цус алдалт, элэгний хавдрын оношилгоо эмчилгээг хийх боломжтой болсон. Үнэхээр оношилж эмчлэхэд төвөгтэй тохиолдол тулгарвал туршлагатай эмч нар газарзүйн байршлаас үл хамааран онлайнаар заавар зөвлөгөө өгч, мэдээлэл солилцох, эсвэл мэргэжлийн баг очиж хагалгаа хийх боломжийг бүрдүүлсэн гэсэн үг. Үүнээс гадна бид 15 аймгийг бөөр, шээсний замын дурангийн мэс заслын иж бүрэн төхөөрөмжөөр хангаж, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард бүх эмч, сувилагчаа сургаж, хагалгааг орон нутагтаа хийдэг боллоо. Энэ бүгд манай салбарт эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний төвлөрлийг сааруулах, иргэнд үйлчилгээг ойртуулсан томоохон дэвшилтэт ажил боллоо. -Гадаадад өндөр үнээр хийгдэхээс өөр аргагүйд хүрдэг зарим оношилгоог дотооддоо шийддэг болсон. Энэ талаар тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юү? -Хавдрын үе шат, үсэрхийллийг тодорхойлох, эмчилгээний үр дүнг хянахад чухал ач холбогдолтой PET/CT буюу Позитрон эмиссион томографийн шинжилгээг ихэвчлэн БНХАУ, ОХУ, Өмнөд Солонгост очиж хийлгэдэг байсан. Жишээлбэл, Хятадад энэ шинжилгээ 10.000 юанийн буюу дөрвөн сая гаран төгрөг байдаг. Дээр нь тухайн хүний онгоцны тийз, дагалдан яваа хүнээс гарах зардал, зочид буудал, эмнэлгийн төлбөр гэх мэт мөнгө нэмэгдээд нэг хүн, нэг өрх их хэмжээний зардал гардаг байсан. Энэхүү оношилгоог дотооддоо хийдэг боллоо. -Эрүүл мэндийн сайдтай уулзсаных “Ковид-19” халдварын тухай асууя. Цар тахлын дэгдэлт, сөрөг нөлөө одоо ч буураагүй байна. Иргэд коронавирусийн аюул дуусаж байгаа гэсэн хандлагатай, нэлээн тайвширч байгаа үед дэлхийн улс орнуудад “сармагчны цэцэг өвчин” гэх, магадгүй хоёр дахь тахлын дохио дуулдаж эхэллээ? -Засгийн газар “Ковид-19” цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээг маш сайн хэрэгжүүлж чадсан. Засгийн газар маш богино хугацаанд вакцин татаж, иргэдээ вакцинжуулж чадсан, мөн вирусийн эсрэг эрт эмчилгээг өрхийн эрүүл мэндийн төвөөр дамжуулан үнэ төлбөргүй хийх, зөвхөн хүнд өвчтөнүүдийг бус хүндрэх эрсдэлтэй өвчтөнүүдийг хэвтүүлэн эмчлэх орыг эрчимтэй нэмэгдүүлэн ажилласан нь нас баралтыг бага байлгах боломжийг олгосон. Бид мөн энэхүү вирустэй дасан зохицож, зэрэгцэн амьдрах бодлогыг 2021 оны долдугаар сараас явуулж эхэлсэн эхний орнуудын нэг болсон. Монгол Улсын Засгийн газрын коронавирусийн эсрэг авч хэрэгжүүлсэн шуурхай арга хэмжээг бүс нутгийн орнууд сайшааж, үнэлж байгаа. Өнгөрсөн долоо хоногт миний бие Швейцарын Женев хотноо чуулсан Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн 75 дугаар чуулганд оролцохдоо ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн захирал доктор Такеши Касайтай уулзлаа. Бүс нутгийн 37 улс орон багтдаг Номхон далайн баруун бүс дотроо Монгол Улсын авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ нь сайн жишиг болж байна. Хариу арга хэмжээг богино хугацаанд оновчтой авч хэрэгжүүлсэн орон гэж үзэж байгаа. Маш сайн дэд бүтцээр дамжуулан өргөн уудам нутагт вакцинжуулалтыг шуурхай амжилттай зохион байгуулсан хэмээн үнэлсэн. Цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээний үр дүнг хэмждэг гол үзүүлэлт бол нас баралт байдаг. 2021 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний байдлаар АНУ, Их Британи болон Франц зэрэг улсад нэг сая хүн дэх ковид нас баралт 2400-3000 байгаа бол манай улсад 580 буюу 4-5 дахин бага байна. Энэ бол маш том үзүүлэлт, бид хүмүүстээ эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг аль болохоор илүү сайн ойртуулж, үзүүлж чадсан гэсэн үг. Үнэндээ манай улс шиг коронавируст халдварыг Өрхийн эмнэлгээрээ дамжуулан хянаж, эм, бэлдмэлээр үнэгүй хангасан улс байхгүй. Мөн бүсийн захирал Такеши Касай одоо эхлээд явж байгаа Эрт илрүүлэг арга хэмжээг ч өндрөөр үнэлж байсан. Хүн амын эрүүл мэнд рүү чиглэсэн ажлыг танай улс бусдаас түрүүлээд, “Ковид-19” халдварын дараах үлдэцтэй холбоод хийнэ гэдэг бол сайн жишиг, нэг алхам түрүүлээд алхчихлаа гэж үнэлж байна билээ. Шинээр тархаж байгаа “сармагчны цэцэг өвчин” халдварын тухайд бол бид анхааралдаа авч, хилийн тандалтаа сайжруулаад явж байна. Одоогийн байдлаар асуумж хэлбэрээр тандалтыг хийж байна. Энэ төрлийн, үүнтэй төстэй халдварт өвчинтэй тэмцэх чиглэлд манай улсад туршлага бий. Монгол Улс 1940 онд цагаан цэцэг өвчнийг устгасан цөөн хэдхэн орны нэг шүү дээ. Өвчний эхэн үед халуурах ядарч, сульдах гэх мэт ерөнхий шинж тэмдэг илэрч улмаар эрүүн доорх, хүзүүний суганы булчирхайнууд хөндвөр болж цэврүүт тууралт гардаг. Халдвар одоогийн байдлаар дэлхийн 30 гаруй улсад 550 хүнд бүртгэгдсэнийг ДЭМБ-аас зүгээс мэдээлсэн. Бид ч анхааралтай ажиглаж хариу арга хэмжээний бэлтгэлээ базааж холбогдох удирдамжийг боловсруулан бэлтгэж байна. Эх сурвалж: Д.ОТГОНЖАРГАЛ МОНГОЛЫН ҮНЭН СОНИН

ТАРХИНЫ САА СААЖИЛТТАЙ ХҮҮХДҮҮДЭД ХИЙГДДЭГ МЭДРЭЛИЙН РИЗОТОМИЯ ХАГАЛГААГ МОНГОЛ УЛСАД НУТАГШУУЛАХ АСУУДЛААР САНАЛ СОЛИЛЦОХ ЦАХИМ УУЛЗАЛТ БОЛЛОО

Тархины саа саажилттай хүүхдүүдэд хийгддэг мэдрэлийн Ризотомия хагалгааг Монгол улсад нутагшуулах, энэхүү хагалгааг хамтран хийх асуудлаар санал солилцох цахим уулзалт өнөөдөр боллоо. Уулзалтад АНУ-ын Техасын Их сургуулийн хүүхдийн мэс засалч дэд профессор Моханти Аарон, мөн тус сургуулийн профессор П.Энхбаатар, ЭМЯ Лавлагаа шатны тусламжийн хэлтсийн дарга Навчаа , сайдын зөвлөх О.Батбаяр, УНТЭ ,ШУГТЭ, ЭХЭМҮТ, ЭМХТ удирдлага ба мэдрэлийн мэс засалч эмч нар оролцлоо. Дээрх хагалгааг Монгол улсад ойрын үед нутагшуулах юм.

SARS CoV-2 ВИРУСИЙН ХАЛДВАРЫГ ИЛРҮҮЛЭХ Бх-ПГУ ОНОШЛУУР ХАНДИВЛАЛАА

Өнөөдөр буюу 2022 оны 06-р сарын 24-нд SOS Medica Mongolia эмнэлгээс SARS CoV-2 вирусийн халдварыг илрүүлэх PCR оношлуурыг хандивлалаа. ДЭМБ-аас хүлээн зөвшөөрөгдсөн, өндөр чадвартай, вирусийн хувилбаруудыг үзэх боломжтой, 44 мянган хүнд шинжилгээ хийх 400 сая гаруй төгрөгийн үнэ өртөг бүхий орчин үеийн оношлуурыг ийнхүү хүлээлгэн өгч байна. Оношлуурыг төрөх эмнэлгүүд ба дүүргийн эмнэлэг мөн Нийслэлийн эрүүл мэндийн газарт болон ЗӨСҮТ, НЭМҮТ зэрэг байгууллагад хандивлалаа. Үйл ажиллагаанд ЭМС-н зөвлөх О.Батбаяр, ЭМЯ-ны НЭМГ-ын дарга Д.Баярболд, Sos Medical Mongolia эмнэлгийн захирал Л.Сарангэрэл болон бусад төлөөлөл оролцлоо.

ТӨВ АЙМГИЙН НЭГДСЭН ЭМНЭЛГИЙН ТӨЛӨӨЛӨН УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮНД АЖИЛЛАХ ОЛОН НИЙТИЙН ТӨЛӨӨЛЛИЙН СОНГОН ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ЗАР

Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд ажиллах олон нийтийн төлөөллийн сонгон шалгаруулалтад оролцохыг урьж байна. Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн олон нийтийн төлөөлөлд дараах 3 чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшигчийн материалыг ирүүлнэ. Үүнд: 1) Даатгуулагчийн олонхийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалсан байгууллага 2) Эрүүл мэндийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллага 3) Эрүүл мэндийн мэргэжлийн нийгэмлэг, холбоо, мэргэжлийн салбар зөвлөл Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн олон нийтийн төлөөлөлд нэр дэвшүүлэх төрийн бус байгууллага нь Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.26 дахь хэсэгт заасан шаардлагыг хангасан байна. Төрийн бус байгууллагууд нь Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1 дэхь хэсэгт заасан шаардлагыг хангасан, өөрсдийн эрх барих байгууллагын баталгаажуулсан нэг хүнийг сонгон шалгаруулалтад нэр дэвшүүлнэ. Нэр дэвшүүлэх Төрийн бус байгууллага нь бусад төрийн болон орон нутгийн өмчит төрөлжсөн мэргэшлийн эмнэлэг, Нэгдсэн эмнэлгийн Төлөөлөн удирдах зөвлөлд төлөөлөл нь томилогдоогүй байхыг анхаарна уу. Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний тухай хуульд заасан шаардлагыг хангасан Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшигч нь Эрүүл мэндийн сайдын 2020 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн А/565 дугаар тушаалын нэгдүгээр хавсралтад заасан дараах баримт бичгийг бүрдүүлж ирүүлнэ. Үүнд: 1. Төрийн бус байгууллагаас тухайн иргэнийг Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд ажиллах олон нийтийн төлөөллийн сонгон шалгаруулалтад оролцуулахаар нэр дэвшүүлж байгаа тухай тодорхойлолт (тодорхойлолтод Төрийн бус байгууллагын үйл ажиллагааны зорилго, чиглэлийн талаар товч дурдсан байна); 2. Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшүүлж буй иргэний боловсролын диплом, гэрчилгээ, үнэмлэхний хуулбар, мэргэшлийн зэргийн үнэмлэх эсхүл мэргэшүүлэх сургалтад хамрагдсан диплом, гэрчилгээ, үнэмлэхний хуулбар, (эдгээр баримт бичгийг эх хувьтай нь тулгаж хүлээн авна), нийгмийн даатгалын лавлагаа ; 3. Нэр дэвшүүлж буй Төрийн бус байгууллагаас сүүлийн 6 сард нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн талаарх нийгмийн даатгалын байгууллагын эсхүл холбогдох татвар төлсөн талаарх татварын байгууллагын эсхүл үйл ажиллагааны тайланг өгсөн талаарх улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын лавлагаа (аль нэг лавлагааг заавал бүрдүүлнэ); 4. Нэр дэвшүүлж буй Төрийн бус байгууллага нь санхүүгийн зөрчилгүй болохыг нотолсон аудитын байгууллагын тодорхойлолт; 5. Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшүүлж буй иргэн нь улс төрийн намын удирдах, орон тооны болон сонгуульт ажил эрхэлдэггүйг баталгаажуулж бичсэн баталгаа (нэр дэвшигчийн өөрөө бичиж баталгаажуулсан өргөдөл байна); 6. Төрийн бус байгууллагаас нэр дэвшүүлж буй иргэний хуулийн этгээдийн үүсгэн байгуулагч, хөрөнгө оруулагчийн талаарх лавлагаа; 7. Нийтийн албанд томилогдохоор нэр дэвшсэн этгээдийн хувийн ашиг сонирхлын урьдчилсан мэдүүлэг (төрийн албан хаагчийн маягтыг хамт хавсаргана). Сонгон шалгаруулалтад ирүүлэх бичиг баримтыг дугаарлан, товъёог үйлдэж, битүүмжилсэн байна. Хугацаа: Сонгон шалгаруулалтад оролцогч нь баримт бичгээ 2022 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн ажлын цаг (18 цаг 00 минутаас өмнө)-т багтаан Сонгон шалгаруулах хороо (аймгийн Эрүүл мэндийн газрын өрөө №101)-нд ирүүлнэ. Урьдчилсан сонгон шалгаруулалтын товыг сонгон шалгаруулалтад оролцох шаардлага хангасан иргэнд мэдэгдэнэ. Тодруулга мэдээллийг сонгон шалгаруулах хороо аймгийн Засаг даргын тамгын газар- 70272556, 99077810, аймгийн Эрүүл мэндийн газар- 99758499, 99263932 утсаар холбогдож авна уу. СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ ХОРОО

БНСУ-ЫН "КАНБУГ САМСУНГ" ЭМНЭЛГИЙН ТӨЛӨӨЛЛИЙГ ХҮЛЭЭН АВЧ УУЛЗАВ

Өнөөдөр ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Ц.Эрдэмбилэг БНСУ-ын Канбуг Самсунг эмнэлгийн ерөнхий захирал Шин Хён Чоль, сувилахуй албаны дарга Жон Сан И болон бусад албаны хүмүүсийг хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтаар БНСУ-ын Канбуг Самсунг эмнэлэг, Монгол Улсын эрүүл мэндийн байгууллага хоорондын хамтын ажиллагааны хүрээнд хийж буй ажлуудыг танилцуулж, цаашдын хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх талаар санал солилцов. Тус эмнэлэг нь 3000 гаруй эмч эмнэлгийн ажилчидтай, 700 гаруй ортой үйл ажиллагаа явуулдаг гэв. БНСУ-ын Канбуг Самсунг эмнэлгийн төлөөлөл ХСҮТ болон УХТЭ-т ажилласан байна. Эмнэлгүүдээр ажиллах үед Монголын эрүүл мэндийн салбарынхны хичээл зүтгэл гаргаж ажиллаж байгааг харсан бахархалтай байна хэмээн уулзалтын үед онцоллоо.

УЛАМЖЛАЛТ АНАГААХ УХААНЫ САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ХЭТИЙН ТӨЛӨВ: “АСУУДАЛ, ШИЙДЭЛ” СЭДЭВТ ЗӨВЛӨГӨӨН БОЛЛОО

Уламжлалт анагаах ухааны салбарын өнөөгийн байдал, хэтийн төлөв: “асуудал, шийдэл” сэдэвт улсын хэмжээний зөвлөгөөн боллоо. Зөвлөгөөнд Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд, Боловсрол шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан нар оролцлоо. Мөн ДЭМБ-ын Монгол дахь суурин төлөөлөгч Сергей Диордица, Монгол Улсаас Польш Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайд Б.Дорж нар цахимаар мэндчилгээ дэвшүүлэв. Уламжлалт анагаах ухааны төр ба хувийн хэвшлийн салбарынхан энэхүү зөвлөгөөний үйл ажиллагаанд гар бие оролцож, уламжлалт анагаах ухааны цаашдын бодлогын зорилт, хөтөлбөр, зохион байгуулсан чуулган шийдвэрийн хэрэгжилтэд дүн шинжилгээ хийн, салбарын тулгамдсан асуудлыг тодорхойлон, шийдвэрлэх гарцыг хэлэлцэн илтгэл, мэдээлэл тавьж оролцож байна. Уг зөвлөгөөнөөс гарсан нэгдсэн зөвлөмжийн дагуу бодлогын хэмжээнд салбар хооронд хамтарч авч хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны талаар ярилцан Ялангуяа уламжлалт анагаах ухааны салбарын хүний нөөцийн хөгжил болон эмийн чанар аюулгүй байдалд онцгойлон анхаарч ажиллахаар зөвлөлдөж байна. Энэхүү үйл ажиллагааг санаачлан хамтран зохион байгуулж буй Боловсрол шинжлэх ухааны яам, Байгаль, орчин аялал жуулчлалын яам, Хүнс хөдөө аж ахуйн яам, бусад мэргэжлийн агентлаг, эрдэм шинжилгээний байгууллага, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын хамт олонд талархал илэрхийлье.

“ААЖУУ ЯВБАЛ АЯНДАА ХҮРНЭ ДЭЭ” АЯН ЭХЭЛЛЭЭ

“Аажуу явбал аяндаа хүрнэ дээ” аян үндэсний хэмжээнд зохион байгуулагдаж байна. Уг аяныг ЭМЯ, ХЗДХЯ, ЗТХЯ, ЦЕГ, ТЦА хамтран 6 сарын 20-оос 9 сарын 15 хүртэл 3 сарын хугацаанд зохион байгуулах юм. Тус аяны нээлтийн үйл ажиллагаанд Эрүүл мэндийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Ц.Эрдэмбилэг, Нийтийн эрүүл мэндийн газрын дарга Д.Баярболд, холбогдох мэргэжилтнүүд, ГССҮТ, НЭМҮТ-ийн Эрүүл мэндийг дэмжих, өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх алба, Нийслэлийн 103 ЯТТ-ийн эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд, ДЭМБ-ын Осол гэмтлийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн С.Болормаа нар оролцлоо. Өнөөдөр Дэлхий дахинд авто осол, түүнээс үүдсэн гэмтлийн улмаас жилд 6 сая орчим хүн амь насаа алдаж, 600 сая хүн хөгжлийн бэршээлтэй болж, 700 тэрбум ам.долларын хохирол учирч байгаа талаар Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага мэдээлсэн байна. Манай улсад 2021 оны 12 сарын 31 байдлаар зам тээврийн осолд өртсөний улмаас 15957 иргэн эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ авсан бол 468 иргэн амь насаа алдсан нь. 2022 гарсаар зам тээврийн осол 7408 бүртгэгдэж үүнээс 175 нас баралт бүртгэгдсэн нь өмнөх онтой харьцуулахад өссөн байна. 100.000 хүн ам дахь зам тээврийн шалтгаант нас баралтын тоогоор ДЭМБ гаргасан тооцооллоор Их Британи, БНСУ, Итали зэрэг улсуудад 3-8 байгаа бол манай улсад 20-22 байгаа нь хөгжингүй орнуудаас 3 дахин их байгаа үзүүлэлт юм. Энэхүү осол ба нас баралтын дийлэнх нь зуны улиралд орон нутгийн замд хурд хэтрүүлсэнээс үүсэж байна. Өнгөрсөн 7 хоногт Дорнод аймагт томоохон осол болж ЭМЯ, ОБЕГ хамтран нисдэг тэргээр гэмтэл авсан иргэдийг ГССҮТ–д тээвэрлэн эмнэлгийн яаралтай тусламж үзүүлсэн. Зам тээврийн ослын үеийн анхны тусламж, яаралтай тусламж, үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд өрх, сум, тосгоны эрүүл мэндийн төв, авто зам дагуух үйлчилгээний газар, цагдаагийн пост зэрэг газарт холбогдох төрийн байгууллагуудтай хамтран анхны болон яаралтай тусламж үзүүлэх жишиг цэгүүдийг МУЗН, ДЭМБ, АНУ-ын Олон улсын хөгжлийн агентлаг зэрэг олон улсын байгууллагуудын дэмжлэг, тусламжаар байгуулж, үйл ажиллагааг тогтворжуулан ажилласан нь тодорхой үр дүн өгч байна. “Аажуу явбал аяндаа хүрнэ дээ” үндэсний хэмжээний аяны гол зорилго нь зам тээврийн ослыг гарахаас өмнө сэргийлэх юм. Зам тээврийн осол, бусад осол гэмтлийг бууруулахад салбар хоорондын хамтын ажиллагаа, түүнчлэн иргэн хүний үүрэг хариуцлага, сонор сэрэмж нэн чухал. Эрүүл мэнд эрсдвэл, бүх зүйл эрсддэг. Эрүүл иргэн үндэсний баялаг, иргэд та бүхэн болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж хурдаа тохируулж, анхаарал болгоомжтой аялал, амралтаа ая тухтай өнгөрүүлэхийг хүсье.

“СЭРГИЙЛЖ БОЛОХ ЭРСДЭЛЭЭС ӨӨРСДИЙГӨӨ ХАМГААЛЪЯ”

Зам тээврийн осол гэмтлийн улмаас иргэдийн амь нас, эд хөрөнгө хохирохоос урьдчилан сэргийлэх, хөдөлгөөн оролцогчдын буруу дадал хандлагыг өөрчлөх, зөв үйлдэлд уриалах зорилгоор "Аажуу явбал аяндаа хүрнэ дээ" аяныг зохион байгуулж байна. Зам тээврийн ослын улмаас 4593 эрдэнэт хүн амь насаа алдаж, 42489 хүн гэмтсэн гэсэн тоон мэдээлэл байна. Манай улсад 2022 он гарсаар зам тээврийн осол 7408 бүртгэгдэж эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлсэн байна. Аялал жуулчлалын улирал эхэлж байгаатай холбогдуулан орон нутаг руу чиглэсэн хөдөлгөөн эрс нэмэгдэж байна. Орон нутгийн замд гарч байгаа зам тээврийн ослын гол шалтгаан нь: -Хурд хэтрүүлэх -Гүйцэж түрүүлэх үйлдэл хориглосон нөхцөлд хийх -Бүрэн бус тээврийн хэрэгсэлтэй хол замд гарах -Жолоочийн нойр дутуу ядарсан үед жолоо барих - Архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэх -Жолооч биш хүнд жолоо шилжүүлэх нь зам тээврийн ослын гол шалтгаан нөхцөл болж байна. 2018,2019,2022,2021 онуудын нөхцөл байдалд харьцуулаг дүн шинжилгээ хийхэд энэ оны 06-09 саруудад 250-350 орчим хүний амь нас хохирч, 700-1500 хүн гэмтэж болзошгүй гэж үзсэн байна. Иймд нэг ч гэсэн хүний амь насыг зам тээврийн ослоос урьдчилан сэргийлэх зорилгоор энэхүү аянд иргэн бүрийн оролцоо үүрэг хариуцлага чухал байна.

С.ЭНХБОЛД: ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАР ХӨГЖЛИЙН ШИНЭЧЛЭЛИЙН ЦОГЦ ТӨЛӨВЛӨГӨӨГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭН АЖИЛЛАЖ БАЙНА

Монгол Улсын Засгийн газраас гаргасан шийдвэрийн дагуу “Хүн амын нас, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг шинжилгээ, оношилгоог зохион байгуулах” үйл ажиллагааны талаар болон Эрүүл мэндийн салбарт хийгдэж буй томоохон шинэчлэлийн асуудлаар Эрүүл мэндийн сайд С.ЭНХБОЛДТОЙ ярилцлаа. -2022 оны 5 сарын 1-ний өдрөөс улс орон даяар Эрт илрүүлэг, үзлэг, шинжилгээ, оношилгооны томоохон ажил өрнөж байна. Цар тахлын дараагаар эрүүл мэндийн салбарынхан энэ том ажлыг эхлүүлэхэд бэрхшээл гарч байна уу? - Дэлхийн улс орнуудын эрүүл мэндийн салбарт цар тахлын нөлөөгөөр олон бэрхшээл үүсч байгаа боловч шинэ боломж, санхүүжилтийн эх үүсвэрүүд гарч ирж байгаа гэдгийг дурдаж байгаа. Жишээ нь Барууны улс орнууд сүүлийн 30 жилд хийж чадаагүй эрүүл мэндийн салбарын шинэчлэлийн ажлыг цар тахлын үеийн хоёр жилийн дотор хийсэн гэдгээ мэдэгдэж байна. Бид ч мөн ингэж харж хийж байна. Засгийн газар ба УИХ-ын гишүүд салбарын шинэчлэлд онцгойлон анхааран дэмжиж, боломж олгож байгаад талархаж байгаа. Бид цар тахлын хүнд үед салбарын цогц шинэчлэлийн ажлуудыг маш богино хугацаанд төлөвлөн, хэрэгжүүлж өнөөдөр үр дүнгээ дүгнэн харж эрүүл мэндийн салбарын ирээдүйн хөгжлийн төлөвлөгөөгөө боловсруулан ажиллаж байна. Тухайлбал, Эрүүл мэндийн салбарынхан цар тахлын хүнд үед Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн хамгийн чухал ажил болох эрт илрүүлэг, үзлэг оношилгоонд бэлтгэж эхэлсэн бөгөөд 2021 оны 6 сард улсын төсвийн тодотголд оруулж, 110 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг эрүүл мэндийн салбарт батлуулж чадсан. Уг хөрөнгө оруулалтын тодорхой хэсгийг 21 аймаг, есөн дүүрэгт нэн шаардлагатай ходоодны дуран, эхо, рентген аппарат, эмэгтэйчүүд, чих хамар хоолой, нүдний чиглэлийн хамгийн сүүлийн үеийн үзүүлэлт бүхий тоног төхөөрөмжийг худалдан авч, суурилуулан өнөөдрийн байдлаар аймаг, нийслэлд олон улсын стандартад нийцсэн 17 “Эрүүл мэндийг дэмжих төв” иргэдэд үйлчилж эхлээд байна. Үлдсэн аймгуудад дэмжих төвийн барилгын засвар болон тоног төхөөрөмжийн суурилуулалтын ажлууд хийгдэж байна. Засварын ажил тоног төхөөрөмжийн суурилуулалтад өдөр тутамдаа өөрийн биеэр хяналт тавьж ажиллаж байгаа бөгөөд энэ хүрээнд он гарснаас хойш 14 аймгийн эрүүл мэндийн төвд ажилласан байна. Цар тахлын хүнд үед бид 21 аймаг, УБ хотын томоохон эмнэлэгүүдийг хүчилтөрөгчийн үйлдвэр ба дотоод шугам хоолой төгсгөвч, амьсгалын аппаратаар иж бүрэн хангаж сэхээн амьдруулах чадавхийг сайжруулсан ба ЭМЯ үндэсний хэмжээний хүчилтөрөгчийн хангамж ба эмнэлгийн хог хаягдлыг экологид ээлтэй боловсруулах менежментийн төлөвлөгөөтэй болно. -Эрт илрүүлгийн ач холбогдлыг бодлогын түвшинд хэрхэн үнэлж байна вэ? - Эрт илрүүлгийн ажил эхлээд нэг сарын хугацаанд 127 мянган хүн үзлэгт хамрагдсан байгаагаас харахад бидний ажил нэлээд эрчтэй, амжилттай явагдаж байна. Учир нь, 2021 онд бүтэн жилийн хугацаанд 96,800 хүн хамрагдсан байдаг. Сар бүрийн дүн, жилийн дүнг тооцон гаргах цахим программ бэлэн болсон. Үр дүнгийн хувьд жишээ нь Улсын Нэгдсэн 3-р эмнэлэгт 5 сард 1250 иргэн үзлэгт хамрагдсанаас умайн хүзүүний хавдрын ПАП шинжилгээнд хамрагдассадын 16.4 хувьд эмгэг, ходоодны шинжилгээнд хамрагдасдын 0.5 хувьд хавдар, 3.6 хувьд хавдрын урьдал, зүрхний шинжилгээнд 11.2 хувьд зүрх судасны эмгэг илэрсэн байна. Манай улсад өнөөг хүртэл өвчлөлийн нас, хүйс, газар зүйн байрлал, түүнд нөлөөлж буй бусад хүчин зүйлийг багтаасан нэгдсэн том дата хангалттай биш байна. Тэгэхээр энэ ажлыг манай улсын урт хугацаандаа хийж, хэрэгжүүлэх маш том бодлогын арга хэмжээний эхлэл гэж ойлгож болно. Энэ удаа бүх насны иргэд нас, хүйс, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан үзлэг шинжилгээ, оношилгоонд хамрагдаж байна. Жилийн дараа гэхэд бид өвчлөл, өвчний төрлийг бүс нутаг болон аймгаар гаргаж, тухайн аймаг, суманд зонхилон тохиолдож буй өвчнүүдэд орчны хүчин зүйл нөлөөлж байна уу? хоол, хүнс, ахуйн хэрэглээнээс болж байна уу? өөр бусад ямар хүчин зүйл нөлөөлж байна? гэх мэт нарийн асуудлыг тодорхой болгох суурь мэдээлэлтэй болох юм. Үүний дараа чиглэсэн тодорхой бодлогууд гарч эхэлнэ гэсэн тооцоотой ажиллаж байна. Жишээ нь, хавдар бол өнөөдөр ганцхан манай улсад тулгамдаад байгаа асуудал биш. Дэлхий дахинд хавдрын өвчлөл ихэссэн. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр, нийгэм өөрөө маш хурдтай хөгжиж, үүнтэй холбоотойгоор хүний амьдралын хэв маяг, амьдрах орчин, хоол хүнс гэх мэт олон зүйлд маш их өөрчлөлт орж байна. Үүнийг дагаад зарим өвчний тохиолдол нэмэгдэж байгаагийн нэг нь хавдрын өвчлөл юм. Аливаа хавдрыг эрт оношилбол бүрэн эдгэрэх хувь өндөр байдаг ба эдийн засгийн хувьд иргэнд ч, нийгэмд ч үр ашигтай. Иймд эрт илрүүлэг маш чухал юм. Мөн эрүүл мэндийн боловсролыг аль болохоор багад нь, сургууль цэцэрлэгийн насанд нь олгох хэрэгтэй байгаа юм. Ингэснээр бид хүн амаа эрүүлжүүлэх сууриа тавьж, монгол хүн урт насалж, эрүүл амьдрах боломжтой болно. Тэгж байж Монгол Улс хөгжинө. Тиймээс Ерөнхий сайдын санаачлан эхлүүлсэн энэ ажил маш үр дүнтэй болох ёстой. Үүнийг дагаж, дээр хэлсэнчлэн манай улсын эрүүл мэндийн салбарт том дата үүсэж, түүнээс нотолгоонд суурилсан манай салбарын шинэлэг бодлогууд гарч ирэх юм. -Эрүүл мэндийн салбарын хөгжлийн цогц бодлогыг боловсруулан ажиллаж байгаа гэсэн. Энэ талаараа мэдээлэл өгнө үү? -Эрүүл мэндийн салбарт сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд маш олон шинэчлэлийг цогцоор нь хийж байна. Үүнд Эрүүл мэндийн салбарын цахим шилжилт, гүйцэтгэлийн санхүүжилт ба нэг худалдан авагчийн тогтолцоо бүрдүүлэх, Эрүүл мэндийн даатгалын шинэчлэл, хууль эрх зүйн шинэчлэлүүд шил шилээ даран маш хурдацтай өрнөж байна. Эрт илрүүлэгтэй зэрэгцээд бидний хийж буй бас нэг томоохон шинэчлэлийн ажил нь ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРЫН ЦАХИМЖИЛТ юм. Эрүүл мэндийн салбар бүхэлдээ цахимжсанаар “Иргэн бүр цахим карттай” болж байна. Ингэснээр тухайн иргэний төрснөөс хойшхи бүх эрүүл мэндтэй холбоотой мэдээлэл цахим картанд хадгалагдаж өвчний түүх үүсэх боломжтойгоос гадна Монгол Улсын эрүүл мэндийн салбарын хөгжлийн бодлогын суурь мэдээллийн бааз бүрдэж байгаа юм. Мөн 2021 онд гүйцэтгэлийн санхүүжилт ба нэг худалдан авагчийн тогтолцооны шинэчлэлийг хийсэн. Энэ тогтолцоо бүрэн утгаараа хэрэгжиж эхэлснээр салбарын эмч, ажилчдын тулгамдсан асуудал болох цалинг нэмэх боломж эмнэлгийн дарга нарт олгогдож байгаа юм. Гүйцэтгэлийн санхүүжилтийн хамгийн том давуу тал нь иргэд ЭМД-аараа эмнэлгээ сонгож үйлчлүүлэх боломжтой болсон бөгөөд төр ба хувийн хэвшлийн бүхий л түвшний эмнэлгүүд улсын төсвөөс санхүүжилт авахгүйгээр оношилгоо, эмчилгээний гүйцэтгэлээрээ ЭМДЕГ-аас санхүүжилтээ авдаг болсон. Ингэснээр иргэдэд чирэгдэлгүй, иргэндээ ээлтэй зөв систем бүрдсэн. -Сүүлийн өдрүүдэд эмийн чанарын асуудал ихээр яригдаж байна. Эмийн үнэ, чанар, хангамжийн тал дээр ямар ажлууд хийгдэж байна вэ? -Бид эмийн чанар, нэг худалдан авагчийн тогтолцоог бэхжүүлэх ажлын хүрээнд өнгөрсөн онд Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газрыг байгуулсан бөгөөд эмчилгээ, оношилгооны өндөр идэвхтэй, аюулгүй, чанарын баталгаатай эм, эмнэлгийн хэрэгслийг хэрэглэх нөхцлийг бүрдүүлэх зорилгоор ажиллаж байна. Энэ жилийн хувьд ч бид салбарын хүрээнд “Чанар аюулгүй байдлын жил” болгон ажиллаж байгаа бөгөөд үүнд эмийн чанар ихээхэн ач холбогдолтой байгаа. Энэ зорилтын хүрээнд Дэлхийн томоохон эм үйлдвэрлэгч Швейцарын Новартис компанитай гэрээ байгуулан ажиллаж байгаагаас гадна өнгөрсөн тавдугаар сард Женев хотод болсон Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн 75 дугаар чуулганд оролцох замаараа би зориуд Копенхаген хотноо орших НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газрын Төв оффис болон агуулахтай танилцаж туршлага судлан ажилласан. Тус айлчлалын дүнд Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газраас Монгол Улсад ханган нийлүүлэх боломжтой эм, вакцин, эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж зэрэг эрүүл мэндийн үндсэн технологиудын нийлүүлэлтийг хэрхэн хийх боломжтой талаар нарийвчлан танилцаж, холбогдох газрын дарга, мэргэжилтнүүдтэй интерактив хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн. Засгийн газрын зүгээс зайлшгүй шаардлагатай эм, вакцин, эмнэлгийн хэрэгслийг төвлөрүүлж худалдаж авах нөхцөлд агуулахын менежментийг нутагшуулж, тогтолцоог бэхжүүлэх шаардлагатай талаар Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газар онцолж энэ талаар Монгол Улсын Эрүүл мэндийн яамтай хамтран ажиллаж, техникийн туслалцааны төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх боломжтой болохыг тэд хэлсэн. Монгол Улсын Засгийн газар НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газраар дамжуулан тодорхой нэр төрлийн эм, вакциныг худалдан авах сонирхолтой байгаагаа илэрхийлсэн. Түүнчлэн манай улсад Олон улсын стандартын дагуу АХБ-ны хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр Эмийн төв агуулахыг ашиглалтад хүлээн авсныг мэдээлж , үүнтэй холбоотойгоор агуулахад ажиллах хүний нөөцийг чадавхжуулах, ханган нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээний хяналтын програм хангамжийг нэвтрүүлэх, агуулахын менежментээр техникийн туслалцаа үзүүлэхийг Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газрын удирдлагаас албан ёсоор хүссэн. Тус Хангамжийн газрын холбогдох газар, хэлтсүүд дээрх жагсаалтад багтсан эм, вакциныг манай улсад нийлүүлэх үнэ болон бусад нөхцөлийн талаар аль болох түргэн хугацаанд судлаж, хариуг албан шугамаар Эрүүл мэндийн яаманд болон НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Монгол Улс дахь Суурин төлөөлөгчийн газарт хүргүүлнэ гэдгээ мэдээлсэн. Мөн эм, эмийн хэрэгслийн хуулийн төслийг бид татан авч нэмэлт өөрчлөлтийг хийж байгаа. -Эмийн хангамж дээр хүүхдийн хавдар, саа, саажилтын эмийн асуудалд ямар ахиц гарсан бэ? -Чанартай эмийг үйлдвэрлэгчээс болон эмийн хатуу зохицуулалттай орнуудаас ханган нийлүүлэх ажлын хүрээнд үе шаттай олон ажлуудыг зохион байгуулан ажиллаж байна. Хамгийн сүүлийн үр дүнтэй ажил тархины саа, саажилттай хүүхдийн эм, түүнчлэн хүний хөхөнцөр вирусийн эсрэг вакцин болоод хүүхэд болон насанд хүрэгчдэд түгээмэл хэрэглэгддэг зайлшгүй шаардлагатай эмийн жагсаалтыг өвчлөлийн мэдээллийн хамт бэлтгэн Хүүхдийн сангийн Хангамжийн газрынханд танилцуулж хамтран ажиллахаар болсон. Эхний үр дүнгүүд гарсан бөгөөд тархины саа, саажилттай хүүхдүүдийн 12 нэр төрлийн эмийг Франц, Герман, Швейцари зэрэг улс орны үйлдвэрлэгчээс татан авах саналыг хүргүүлсэн. Бид эмийн чанарыг сайжруулах зорилгоор ханган нийлүүлэгч байгууллагуудтай хамтран чанартай эмийг, эмийн хатуу зохицуулалттай улс орнуудаас татан авах тал дээр анхааран ажиллаж байна. Мөн тархины саажилтын үед тодорхой заалт шаардлага хангасан хүүхдүүдэд хийгддэг дэлхийн цөөхөн оронд хийж байгаа селектив дорсаль ризотомия хагалгааг монголд нутагшуулахаар ажиллаж байна. -Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн 75 дугаар чуулган ямар сэдвийн хүрээнд хуралдсан бэ? -Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн энэ удаагийн чуулган “Эрүүл мэндийн төлөө энх тайван, энхийн төлөө эрүүл мэнд” сэдвийн хүрээнд хуралдлаа. Энэ удаагийн чуулганд “Халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, хянах” асуудлаарх өндөр түвшний уулзалтаас баталсан Улс төрийн тунхаглалын хүрээнд авсан амлалтуудын хэрэгжилтийг хангах чиглэлээр Монгол Улсын Засгийн газраас авч хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагаануудын хэрэгжилт, явцын тайланг тайлагнаж оролцлоо. Үүнд ХДХВ, вируст гепатит, бэлгийн замаар дамжих халдварын дэлхийн стратегиудын хэлэлцүүлэг, Дэлхийн дархлаажуулалтын зорилт 2030-ын хэлэлцүүлэг, Эх, нярай, бага насны хүүхдийн хоол тэжээл зэрэг асуудлаар Монгол Улсын Засгийн газрын нэрийн өмнөөс үг хэлж байр сууриа илэрхийллээ. Чуулганы үеэр ДЭМБ-ын Ерөнхий захирлаар Др. Тедрос Гебрейусус улиран сонгогдсон бөгөөд Др.Тедрос Гебрейусусд цар тахалтай тэмцэж буй Монгол Улсын Засгийн газрын хариу арга хэмжээ, нөхцөл байдлын талаар товч танилцуулж, ДЭМБ-аас санаачлан НҮБ-ын системийн байгууллагууд болон олон улсын доноруудын санхүүжилтээр хэрэгжүүлж буй вакцин хангамжийн КОВАКС хөтөлбөр болон халдварын эсрэг эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжөөр хангах, АСТ-А хөтөлбөрүүд нь хөгжиж буй улс орнуудад нэн шаардлагатай вакцин, эм, эмнэлгийн хэрэгслийг ханган нийлүүлсэн нь цар тахлын эсрэг тэмцэлд чухал хувь нэмэр оруулсан болохыг тэмдэглэж, дээрх хөтөлбөрүүдийн үр шимийг хүртэгч улсуудын нэг болохын хувьд Монгол Улсын Засгийн газрын нэрийн өмнөөс ДЭМБ-д талархал илэрхийлсэн. ДЭМБ-ын Ерөнхий захирал Др.Тедрос Гебрейусусд хандан эмийн хяналтын үндэсний лабораторийн хүчин чадалд үнэлгээ хийлгэж, шинжээчдийн багаар лабораторид тавигдах олон улсын стандарт шаардлага зэргийг тодорхойлуулж, түүний дагуу чадавх бэхжүүлэх, хүний нөөцийг сургах зэрэгт шаардлагатай дэмжлэг үзүүлэхийг хүссэн бөгөөд хүсэлтийг хүлээн авч Монгол Улсын Засгийн газарт бүрэн дэмжлэг үзүүлж ажиллахаа илэрхийлсэн. Мөн чуулганы үеэр Женев хотноо ДОХ, Сүрьеэ, Хумхаатай тэмцэх Глобаль сангийн Монгол Улсыг хариуцсан удирдах албан тушаалтнууд, БНСУ-ын Эрүүл мэнд, нийгмийн халамжийн яамны удирдах албан тушаалтнууд болон Олон улсын атомын энергийн агентлагийн ПАКТ хөтөлбөрийг хариуцсан газрын захиралтай тус тус хоёр талын ажил хэргийн уулзалтуудыг хийсэн. Уулзалтын үр дүнгүүд удахгүй гарна гэдэгт итгэлтэй байна. -Эрүүл мэндийн цахим шилжилтийн ажлын явц ямар байна вэ? Ямар ахиц, дэвшил, шинэчлэлүүд бэлэн болсон байна вэ? -Эрүүл мэндийн салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн болон хувийн эмнэлгүүд 30 гаруй цахим системүүдийг ашигладаг бөгөөд хоорондоо холбогдож, интеграц хийгддэггүй, мэдээлэл солилцдоггүй байсан. Салбар удирдаж байгаа хүний хувьд хийх юмсан гэж зорьж буй гол ажлын нэг нь эмнэлэг бүрд тусдаа ашиглагддаг, салбарын хэмжээнд холбогддоггүй энэ олон системийг хоорондоо холбогддог болгож интеграц хийх, нэг ёсондоо нэгдсэн мэдээлэл солилцох боломжтой болгох цахим шинэчлэлтийг эрчимжүүлэн ажиллаж байна. Ерөнхий сайд 2021 оны зургадугаар сард Эрүүл мэндийн салбарын цахим системийг сайжруулах, эрчимжүүлэх чиглэл өгсөн. Ерөнхий сайдын дэргэд Ажлын хэсэг гарч, дэд ажлын хэсгийг миний бие удирдаж байгаа. Нөгөө талаар манай салбарт хэсэг хугацаанд үйл ажиллагаа нь зогсоод байсан Дэлхийн банкны санхүүжилттэй “Цахим эрүүл мэнд төсөл-2”-ын үйл ажиллагаа нь сэргэж байна. Эрт илрүүлэг арга хэмжээ эхлэхээс өмнө бид анхан шатны 330 сум, 210 орчим өрхийн эрүүл мэндийн төвийг хооронд нь холбох нэгдсэн платформыг шийдэж нэвтрүүлэлтийн ажлыг хийж байна. Энэ төсөл амжилттай хэрэгжсэнээр иргэд хөдөө орон нутгаас хотод ирэхдээ заавал тор дүүрэн зураг, ном шиг зузаан карт барьж ирэх шаардлагагүй болно. Аль ч эмнэлэг тухайн хүний ID дугаараар хайлт хийгээд зураг ба шинжилгээний хариуг харж, эмчилгээгээ хийгээд явах боломжтой болох юм. Энэ бол салбарын хувьд маш том дэвшил. -Энэ 7 хоногт манай улсад ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др.Такеши Касай айлчилж байна. Энэхүү айлчлалын хүрээнд юу яригдаж байна вэ? -Энэхүү айлчлал нь 2022 оны 5 сард болсон Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн 75 дугаар чуулганы дараа болж байгаагаараа онцлог юм. ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др.Такеши Касай мөн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч болон Ерөнхий сайдтай уулзсан. Тэрээр манай улсын цар тахалтай тэмцсэн өвөрмөц тактикийг өндрөөр үнэлсэн. Мөн ДЭМБ Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др. Такеши Касай Монгол Улсыг 10 сарын турш цар тахлыг хилээрээ нэвтрүүлэхгүй дотооддоо алдахгүй барьж чадсаныг мөн сайшааж байсан. Учир нь БНХАУ-тай хамгийн урт хилээр хиллэдэг улсуудын нэг болох Монгол Улсыг ийм удаан барьж чадна гэж хэн ч тооцоолоогүй. Цар тахлын хүнд үед Монгол Улс өрхийн эмнэлгээр дамжуулан тусламж үйлчилгээг иргэдэд ойр үзүүлэн вирусын эсрэг эмчилгээг эрт бас үнэ төлбөргүй үзүүлсэн жишиг, мөн зөвхөн хүнд төдийгүй хүндрэх эрсдэлтэй өвчтөнүүдийг хэвтүүлэн эмчлэх орыг хангалттай дэлгэж орыг төвлөрүүлэн ор зохицуулах багийг байгуулан ажилласан нь бүсийн хэмжээнд сайн жишээ болсныг үнэлсэн. Монгол Улсын туршлагын дагуу манай бүсийн Лаос ба Камбож улсууд манай тактикийг хэрэглэсэн гэдгийг тэрээр хэлсэн. Мөн Монгол Улсын Засгийн газар 2021 онд дэлхий даяар вакцины хомсдол үүссэн хүнд үед дипломат бодлогын ур чадвар гаргаж вакцины хангалт хийж сонголт бий болгож бүсийн хэмжээнд хамгийн түрүүнд вакцины 2 тунгийн хамралтаар хамгийн өндөр үзүүлэлтэд хүрсэнийг сайшаасан. Мөн 1мкв нутаг дэвсгэрт амьдардаг хүн амаараа дэлхийн хамгийн багад ордог Монгол Улсад вакцины хамралт ийм өндөр байж нүүдэлчин малчин хүмүүст хүрч вакцинжуулалт хийж чадсан орон нутгийн эмч нарын хөдөлмөрийг ихээр үнэлж бахархаж байгаагаа илэрхийлж байсан. Манай улс цар тахлын дараагаар эрт илрүүлгийг хийж мөн урт хугацааны ковидын үлдэцийг илрүүлэх чиглэлээр хийж буй ажлыг ихэд сайшааж Багануур дүүрэг мөн Хэнтий аймагт газар дээр нь очиж үзсэн. -Манай улсад эмчлэгдэх боломжгүй 26 төрлийн өвчин байдаг. Эдгээр болон бусад өвчний шалтгаанаар иргэд гадагшаа явах урсгал нэмэгдэж байна. Энэ чиглэлд ямар ажлууд хийж байна вэ? -Одоогоор манай улсад эмчлэх боломжгүй гэсэн жагсаалтад багтсан 26 өвчин бий. Ийм оноштой хүмүүс бол яалт ч үгүй гадагшаа явж эмчилгээ хийлгэхээс өөр арга байхгүй. УИХ, Засгийн газраас эрүүл мэндийн салбарт онцгой анхаарал тавьж байгаа учраас хөрөнгө оруулалтууд ч сайн хийж байна. Түүний хүчинд бид манайд эмчлэгддэггүй 26 өвчний 4-ийг нь Монголдоо эмчлэхээр зорьж аппарат, тоног төхөөрөмжөө суурилуулан, хүний нөөцөө бэлтгээд байна. Энэ ондоо багтааж 26-г 22 болгож бууруулах болно. Ингэснээр иргэдийн хувьд санхүүгийн хүндрэлд орохгүй болж гадагшаа гарах валютын урсгал буурна гэж үзэж байгаа. Эрүүл мэндийн салбарт хүний нөөцийг чадавхжуулах асуудал хамгийн чухал байдаг бөгөөд энэ хүрээнд олон улсын UPTODATE системийг эмч нар маань үнэ төлбөргүй ашиглаж олон улсын эмнэлзүй, судалгааны материалуудтай цаг алдалгүй танилцаж, суралцах боломж бүрдсэн. Мөн бид эмч нараа багаар нь чадавхжуулах ажлын хүрээнд гадаад хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлж гадаад сургалтыг эрчимтэй зохион байгуулан ажиллаж байна. -Монголд шинээр нутагшуулах эмчилгээнийхээ тухай та дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү? -Нэгдүгээрт, донороос цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах тасгийг байгуулан засварыг хийн тоног төхөөрөмжийг Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн Цусны төвд суурилуулсан. Ингэснээр цусны хорт хавдруудыг эмчлэх боломж нэгээр нэмэгдэж байна гэсэн үг. Цусны хавдартай хүнд донороос ясны чөмөг, цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгахад дунджаар 400-700 орчим сая төгрөг зарцуулдаг. Энэ технологийг бид Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт суурилуулж, боловсон хүчнээ бэлтгэсэн. Эхний хүн удахгүй эмчилгээндээ орох гэж байна. Бид энэ эмчилгээг эхний ээлжинд насанд хүрэгчдэд хийж, дараа нь хүүхдүүдэд хийдэг болох бэлтгэл ажлаа базаагаад байна. Энэ хагалгааг 2022 оны 8 сард хийх төлөвлөгөөтэй байна. Хоёрдугаарт дутуу нярайд тохиолддог торлог ховхрох үед хийгддэг нүдний торлог шилэнцрийн мэс заслыг хийх тоног төхөөрөмжийг ЭХЭМҮТ-д суурилуулж, эмчилгээг хийгээд эхэлсэн. Мөн эхийн хэвлийд байгаа ихэр ургийн нэг нь илүү давамгайлж цусан хангамж авч, нөгөө нь цусан хангамж авч чадахгүйгээс болж үүсдэг эмгэгийг эмчлэх, ихэр ургийн хүйн судсыг эхийн хэвлийд байхад нь салгах эмчилгээг нэвтрүүлэн эхний тохиолдлуудаа амжилттай хийгээд байна. Мөн хүүхдийн зүрхний төрөлхийн хүнд хэлбэрийн эмгэгийн нэг болох хүүхдийн зүрхний хавсарсан хөх гажгийг эмчлэх тоног төхөөрөмж хүний нөөцийг бэлтгэн мэс заслыг эхлүүлэхэд бэлэн болоод байна. Үүнээс гадна Эрүүл мэндийн салбарт 2021 онд хийсэн төсвийн тодотголын үр дүнд зургаан аймагт судсан дотор мэс засал хийх үед ашигладаг ангиографийн аппаратыг суурилуулж, төвлөрлийг бууруулах ажлыг эхлүүлснээр иргэд нийслэл явах шаардлагагүй болсон. Энэ аппаратыг 4-5 жилийн өмнө зөвхөн Улсын гуравдугаар төв эмнэлэгт зүрхний шигдээс болон тархины судсан доторх оношилгоо эмчилгээнд ашигладаг байсан бол одоо Улсын нэг, хоёрдугаар төв эмнэлэг болон зарим хувийн хэвшлийн эмнэлэг, орон нутгийн эмнэлэг, Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төвд ашиглаж байна. Эмнэлгүүдэд суурилуулсан аппарат, тоног төхөөрөмж дээр ажиллах боловсон хүчнээ бид сургаад, орон нутагт нь тархи, нугас, хурц цус алдалт, элэгний хавдрын оношилгоо эмчилгээг хийх боломжтой болсон. Үнэхээр оношилж эмчлэхэд төвөгтэй тохиолдол тулгарвал туршлагатай эмч нар газарзүйн байршлаас үл хамааран онлайнаар заавар зөвлөгөө өгч, мэдээлэл солилцох, эсвэл мэргэжлийн баг очиж мэс засал хийх боломжийг бүрдүүлсэн гэсэн үг. Үүнээс гадна бид 15 аймгийг бөөр, шээсний замын дурангийн мэс заслын иж бүрэн төхөөрөмжөөр хангаж, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард бүх эмч, сувилагчаа сургаж, энэ төрлийн мэс заслыг орон нутагт хийдэг болсон. Энэ бүгд манай салбарт эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний төвлөрлийг сааруулах, иргэнд үйлчилгээг ойртуулсан томоохон дэвшилтэт ажил болсон. -Гадаадад өндөр үнээр хийгдэхээс өөр аргагүйд хүрдэг зарим оношилгоог дотооддоо шийддэг болсон. Энэ талаар тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юү? -Хавдрын үе шат, үсэрхийллийг тодорхойлох, эмчилгээний үр дүнг хянахад чухал ач холбогдолтой PET/CT буюу Позитрон эмиссион томографийн шинжилгээг манай иргэд ихэвчлэн БНХАУ, ОХУ, Өмнөд Солонгост очиж хийлгэдэг байсан. Жишээлбэл, Хятад улсад энэ шинжилгээ 10.000 юанийн буюу дөрвөн сая гаруй төгрөг байдаг. Дээр нь тухайн хүний онгоцны тийз, дагалдан яваа хүнээс гарах зардал, зочид буудал, эмнэлгийн төлбөр гэх мэт мөнгө нэмэгдээд нэг хүн, нэг өрх их хэмжээний зардал гардаг байсан. Энэхүү оношилгоог дотооддоо хийдэг болсон бөгөөд одоогийн байдлаар 600 орчим шинжилгээ хийгдсэн байна. Эндээс гэхэд дунджаар 3-4 тэрбум төгрөгийг дотооддоо авч үлдэж чадсан байна гэсэн үг. -Эрүүл мэндийн сайдтай уулзсаных “Ковид-19” халдварын тухай асууя. Цар тахлын дэгдэлт, сөрөг нөлөө одоо ч буураагүй байна. Иргэд коронавирусийн аюул дуусаж байгаа гэсэн хандлагатай, нэлээн тайвширч байгаа үед дэлхийн улс орнуудад “сармагчны цэцэг өвчин” гэх, магадгүй хоёр дахь тахлын дохио дуулдаж эхэллээ? -Засгийн газар “Ковид-19” цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээг маш сайн хэрэгжүүлж чадсан. Засгийн газар маш богино хугацаанд вакцин татаж, иргэдээ цар тахлын өндөр давалгаанаас өрсөж вакцинжуулж чадсан, мөн вирусийн эсрэг эрт эмчилгээг өрхийн эрүүл мэндийн төвөөр дамжуулан үнэ төлбөргүй хийх, зөвхөн хүнд өвчтөнүүдийг бус хүндрэх эрсдэлтэй өвчтөнүүдийг хэвтүүлэн эмчлэх орыг эрчимтэй нэмэгдүүлэн ажилласан нь нас баралтыг бага байлгах боломжийг бүрдүүлсэн. Цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээний үр дүнг хэмждэг гол үзүүлэлт бол нас баралт байдаг. 2021 оны арван хоёрдугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар АНУ, Их Британи болон Франц зэрэг улсад нэг сая хүн дэх ковидын нас баралт 2400-3000 байгаа бол манай улсад 580 буюу 4-5 дахин бага байна. Энэ бол маш том үзүүлэлт, бид хүмүүстээ эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг аль болохоор илүү сайн ойртуулж, үзүүлж чадсан гэсэн үг. Үнэндээ манай улс шиг коронавируст халдварыг Өрхийн эмнэлгээрээ дамжуулан хянаж, эм, бэлдмэлээр үнэгүй хангасан улс байхгүй. Мөн бүсийн захирал Такеши Касай одоо эхлээд явж байгаа Эрт илрүүлэг арга хэмжээг ч өндрөөр үнэлж байсан. Хүн амын эрүүл мэнд рүү чиглэсэн ажлыг танай улс бусдаас түрүүлээд, “Ковид-19” халдварын дараах үлдэц буюу Лонг Ковидтой холбоод хийнэ гэдэг бол сайн жишиг, нэг алхам түрүүлээд алхчихлаа гэж үнэлж байна билээ. Шинээр тархаж байгаа “сармагчны цэцэг өвчин” халдварын тухайд бол бид анхааралдаа авч, хилийн тандалтаа сайжруулаад явж байна. Одоогийн байдлаар асуумж хэлбэрээр тандалтыг хийж байна. Энэ төрлийн, үүнтэй төстэй халдварт өвчинтэй тэмцэх чиглэлд манай улсад туршлага бий. Монгол Улс 1940 онд цагаан цэцэг өвчнийг устгасан цөөн хэдхэн орны нэг шүү дээ. Өвчний эхэн үед халуурах ядарч, сульдах гэх мэт ерөнхий шинж тэмдэг илэрч улмаар эрүүн доорх, хүзүүний суганы булчирхайнууд хөндвөр болж цэврүүт тууралт гардаг. Тэрхүү цэврүү вирус агуулдаг ба цэврүү хагарч халдвар тардаг ба уг өвчтний гэр бүл ба хавьтлууд эрсдэлтэй байдаг. Зуны улиралд олон хүн цугларсан наадам фестиваль үед олон хүн биендээ шахцалдан хүрэлцэх зэрэг үед халдварын эрсдэл үүсэх эрсдэл байгаа. 0-17 насны хүүхдүүд ба жирэмсэн эмэгтэйчүүд хүндрэх нас барах эрсдэлтэй гэдгийг ДЭМБ зүгээс анхааруулж байгаа. Энэ өвчнөөр өвчлөгсөдийн 2-3 хувь нь нас барах эрсдэлтэй байдаг гэсэн судалгаа байгаа. Халдвар одоогийн байдлаар дэлхийн 50 гаруй улсад 1000 гаран хүнд бүртгэгдсэнийг ДЭМБ-аас мэдээлсэн. 2022 оны 6 сарын 14-ний өдөр ДЭМБ-ын зүгээс энэ өвчний үед вакцинжуулалтыг зөвхөн хавьталд хийнэ гэсэн зөвлөмжөө гаргасан удахгүй удирдамжаа гаргаж гишүүн улсууддаа хүргүүлнэ. -Баярлалаа.

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЙД С.ЭНХБОЛДЫН САНААЧИЛГААР “ДУГУЙН АЯЛАЛ 2022” АРГА ХЭМЖЭЭ ЗОХИОН БАЙГУУЛАГДЛАА

Монгол Улсын Засгийн газрын 2022-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгасан “Эрүүл чийрэг хүн”, “Эрүүл идэвхтэй амьдрал” арга хэмжээний хүрээнд ЭМЯ 6 дугаар сарыг “Хөдөлгөөний ач холбогдлыг сурталчлах сар болгон” тэмдэглэж байгаа билээ. Энэ нь “Иргэдэд эрүүл идэвхитэй амьдралыг сурталчлах, эрүүл зан үйлийг хэвшүүлэх, эрүүл мэндийн салбарын эмч эмнэлгийн мэргэжилтэн, ажилтан, албан хаагчдын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх” зорилготой. Үүний хүрээнд Эрүүл мэндийн салбарын эмч, эмнэлгийн ажилтнууд спортын арга хэмжээнүүд зохион байгуулж байгаа бөгөөд түүний нэг нь өнөөдрийн энэхүү дугуйн аялал юм. Өмнөх 2 долоо хоногт Богд ууланд болон Үндэсний Цэцэрлэгт хүрээлэнд “Эрүүл мэндийхээ төлөө  Алхангаа ярилцья” арга хэмжээг зохиосон ба сүүлийн арга хэмжээнд ДЭМБ-ын НДБ-ийн захирал доктор Такаши Касай оролцсон билээ. Иргэд олон нийтэд эрүүл, идэвхтэй хөдөлгөөн, унадаг дугуйн спортыг сурталчлан уриалах “Дугуйн аялал 2022” энэхүү арга хэмжээнд ЭМЯ-ны удирдлагууд болон харьяа 22 байгууллагын төлөөлөл, Монголын дугуйн холбооны хамт олон оролцлоо. Арга хэмжээг нээж ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Ц.Эрдэмбилэг үг хэллээ. Тэрээр “Дугуй унах нь дэлхийн хамгийн түгээмэл спортын төрлүүдийн нэг. Унадаг дугуйг зөвхөн спортоос гадна эрүүл мэнддээ анхаарал тавин, байгаль орчноо бохирдуулахгүйг эрхэмлэдэг хүн болгон унадаг. Цэвэр агаарт удаан дугуй унаснаар уушги бүрэн хүчин чадлаараа ажилладаг, тархины цусан хангамж нэмэгдэж, бусад амин чухал эрхтэнг хүчилтөрөгчөөр баяжуулдаг зэрэг олон ач тустай. Манай улсад дугуйн спорт эрчимтэй хөгжиж байгаа ч хүмүүс өдөр болгон ажил төрөлдөө дугуйгаар явдаг болох түвшинд хараахан хүрээгүй, орчин нь ч бүрдээгүй. Хэдий тийм боловч унадаг дугуйгаар хичээллэж, олон нийтэд түгээж, түүний давтагдашгүй таашаалыг мэдрэхийг эрүүл мэндийн салбарын эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэн, ажилтан албан хаагчид бид өөрсдөөс эхлэн манлайлах хэрэгтэй. Улсынхаа эрүүл энхийн манаанд  өдөр, шөнөгүй хүчин зүтгэж буй баатрууд бид бүхэн өөрсдөө эрүүл байж бусдад үлгэр дуурайлал болж эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг цаг алдалгүй чанарын өндөр түвшинд үзүүлж чадах билээ” хэмээв. “Дугуйн аялал 2022” арга хэмжээ эрүүл мэндийн байгууллагын дунд Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн дугуйн замаар маршрутын дагуу ийнхүү амжилттай зохион байгуулагдлаа.

ЭМЯ, ОБЕГ хамтран зам тээврийн ноцтой осолд орсон 6 иргэнийг шуурхай тээвэрлэн ГССҮТ-д хүлээлгэн өглөө

Өнөөдөр /2022.06.18/ ЭМЯ, ОБЕГ хамтран эмч нарын бүрэлдэхүүнтэй Дорнод аймагт авто осолд орсон 3 иргэнийг яаралтай нисдэг тэргээр ГССҮТ-д хүргэн, эрчимт эмчилгээнд оруулж байна. Учир нь өчигдөр тус аймагт хоёр автомашин мөргөлдсөн зам тээврийн ноцтой осол гарсан бөгөөд ослын улмаас 6 иргэн хүнд гэмтэл аваад байсан. Хоёр автомашинд нийт 9 зорчигч байсан бөгөөд 3 хүн газар дээрээ амь эрсдэж, биеийн байдал хүнд байгаа 6 иргэнийг ийнхүү өнөөдөр нисдэг тэргээр яаралтай ГССҮТ-д авчирч байна. "Зам тээврийн осолд орсон иргэдийн ихэнх нь тархи болон цээжний хавсарсан гэмтлүүдтэй байна" Arslan.mn Энэ талаар яаралтай тусламж үйлчилгээ үзүүлсэн ГССҮТ-ийн Эрчимт эмчилгээний тасгийн их эмч Гантогтохоос тодруулахад " Энэ сарын 18-ны өдөр эмч нарыг баг зам тээврийн ослын улмаас яаралтай тусламж үйлчилгээ авах шаардлагатай иргэдэд газар дээр очиж тусламж үйлчилгээ үзүүлэн, нисдэг тэргээр өнөөдөр Улаанбаатар хот авч ирж, ГССҮТ-ийн эрчим эмчилгээнд оруулж байна. Өчигдөр Дорнод аймгийн Бүсийн оношилгооны төвд тухайн осолд орж биеийн байдал хүнд байгаа 6 иргэн хүргэгдсэн бөгөөд төвийн эмч нарын биеийн байдлыг тогтворжуулах, хэвлийн гэмтэлтэй өвчтөнийг хэвлийн мэс засалд оруулж, арьс залгах мэс засал хийгдсэн байсан. Өвчтөнүүдийн биеийн байдлыг үнэлж, шөнө ажиглалт явуулсны үндсэн дээр өнөө өглөө эхний элжинд хавсарсан өвчтэй болон хүндрэх магадлалтай гэсэн 3 иргэнийг тээвэрлэж ирсэн. Араас 2 өвчтөн тээвэрлэгдэж ирж байна. Хэвлийн мэс засалд орсон иргэний биеийн байдлыг ажиглаж байгаад хот руу тээвэрлэх ажлууд хийгдэнэ. Тусламж үйлчилгээ үзүүлж байгаа иргэдийн 3 том хүн, 3 хүүхэд байгаа. Иргэдийн биеийн байдлын хувьд тархи болон цээжний хавсарсан гэмтлүүдтэй байна." гэв. "ГССҮТ-д өдөрт эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авч байгаа 200 хүн буюу 40 хувь нь авто ослын шалтгаантай гэмтлүүд байна" Arslan.mnГССҮТ-ийн Эмчилгээ эрхэлсэн дэд захирал Р.Гантуяа “ ГССҮТ-д өдөрт 500-600 үйлчлүүлэгч ирж байна. Үүнээс 40-50 нь хэвтэн эмчлүүлж байна. Өмнөх долоо хоногт гэхэд 3000-4000 орчим үйлчлүүлэгч тусламж үйлчилгээ авсан. Үүний 1500 гаруй буюу 40 хувь нь авто ослын шалтгаантай гэмтлүүд байна. Амралт зугаалгын сар эхэлж байгаа энэ үед зам тээврийн осол маш их ихсэж байна. Ялангуяа гэр бүлээрээ хүүхэдтэйгээ явж байгаад осолд орж байгаа тоо маш их гарч байна. Ослын улмаас хүүхдүүд маш их гэмтэж байна. ГССҮТ-ийн Эрчимт эмчилгээний тасаг 12 ортой үйл ажиллагаа явуулж, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлж байна. Одоогоор 12 ор дүүрсэн байгаа. Үүнээс 6-д нь 2 сартайгаас 11 насны хүүхдүүд хэвтэн эмчлүүлж байна. Тиймээс ард иргэдэд анхааруулж хэлэхэд, хөдөө орон нутаг руу аялах, зугаалахад автомашины бүрэн бүтэн байдлыг хангах, машины суудалд хүний тоогоор сууж, хүүхдийг тусгай зориулалтыг суудлаар тээвэрлэх, өөрийн болон хайртай гэр бүлийнхээ гишүүдийн эрүүл мэнд, амь насыг хамгаалж, аюулгүй байдлыг хангаж, зорчихыг анхааруулж байна." гэв.

ДЭМБ-ЫН НОМХОН ДАЛАЙН БАРУУН БҮСИЙН ЗАХИРАЛ ДР ТАКЕШИ КАСАЙ СХД-ИЙН “ГУРВАН ЖАРГАЛ ХАЙРХАН” ӨРХИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨВД АЖИЛЛАВ

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др Такеши Касай болон ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн СХД-ийн “Гурван жаргал хайрхан” өрхийн эрүүл мэндийн төвд /2022.06.17/ өдөр ажиллалаа. Тус өрхийн эрүүл мэндийн төв нь 12мянга 767 хүн амд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг. Үүний 0-15 насны хүн ам 33.1%, насанд хүрэгчид 63%, жирэмсэн эмэгтэйчүүд 33%-г эзэлдэг байна. ӨЭМТ-ийн үйл ажиллагаанд ДЭМБ-ын ХБӨ/ЗСӨ-ний нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээний багцыг нэвтрүүлж, харьяаллын хүн амын дунд ЗСӨ-ний эрсдэл, хүндрэл, цаг бусын нас баралтыг бууруулж, амьдралын чанарыг дээшлүүлэх зорилготойгоор үйл ажиллагаа явуулдаг. Энэ үеэр МонПэн загвар төсөл, санаачилгын хэрэгжилтийн талаар ЭМЯ-ны НЭМГ-ын дарга Д.Баярболд танилцуулав. Эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээний түвшинд зүрх судасны өвчнөөс сэргийлэх, хянах нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээний багцыг нэвтрүүлсэн туршлага, гаргасан үр дүнгийн талаар онцолсон юм. Энэ үеэр Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Др. Такеши касай “Би энэ бүсийг дэлхийн хамгийн эрүүл аюулгүй бүс болгохын төлөө алсын хараа гарган ажиллаж байгаа. Монгол улсын хувьд энэ зорилтод маань нийцсэн үлгэр жишээ улс болохоор байна гэж дүгнэж байна. Монгол улс Коронавируст халдвар Ковид 19-н цар тахлыг маш амжилттай даван туулсныг биеэр үзээ танилцлаа. Мөн эмч эмнэлгийн ажилчидтай уулзаж тэдний санал хүсэлтийг сонслоо. Энэ удаагийн айлчлал амжилттай өндөрлөж байна” хэмээн хэлсэн үгэндээ онцлов. Нэгдсэн Үндэсний байгууллагын 2030 он хүртэлх Тогтвортой хөгжлийн зорилтод Халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх хянах замаар халдвар бус өвчнөөс үүдэлтэй цаг бусаар нас барах явдлыг 2025 он гэхэд 25 хувиар бууруулах зорилтыг тавьсан. Зүрх судасны өвчин, хорт хавдар, чихрийг шижин зэрэг халдварт бус өвчин (ХБӨ) нь Монгол Улсын хүн амын дунд сүүлийн 20 гаруй жилийг зонхилж, нийгмийн эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлын нэг хэвээр байна. Монгол улсад эдийн засгийн хувьд үр бүтээлтэй хөдөлмөр эрхэлж буй хүмүүсийн өвчлөл, нас баралтын шалтгаан нь халдварт бус өвчин болж хүн амын нийт нас баралтын шалтгааны 77 хувийг эзэлж, нас барсан 3 тохиолдол бүрийн 1 нь зүрх судасны өвчний шалтгаантай байна. 2019 оны 7 дугаар сараас эхлэн Дархан-Уул аймаг, Улаанбаатар хотын Сонгинохайрхан дүүргийн нийт 16 сум, өрхийн эрүүл мэндийн төвд МонПэн загвар төслийг ДЭМБ-ын техник, санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр хэрэгжүүлснээр сум өрхийн ЭМТ-үүдэд 18-аас дээш насны хүн амын дунд зонхилон тохиолдох халдварт бус өвчнөөр ойрын 10 жилд өвдөх эрсдэлийг үнэлж эрсдэлд суурилсан менежментийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлснээр тодорхой үр дүн гарсан. Иймээс энэхүү загвар төслийг МонПэн санаачилга болгон өргөжүүлэхлээр шийдвэрлэж, уг санаачилгыг хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажлын хүрээнд ЭМЯ, НЭМҮТ-өөс ДЭМБ-ын техник, санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр уг санаачилгыг хэрэгжүүлэхээр сонгогдсон 6 аймаг, СХД-ийн 121 ЭМАШТҮ-ний байгууллагад үзүүлж байгаа ХБӨ/ЗСӨ-ний тусламж үйлчилгээний байдалд суурь үнэлгээ хийсэн. Мөн сонгогдсон 6 аймаг болох Дорнод, Завхан, Дундговь, Говьсүмбэр, Хөвсгөл, Дархан-Уул, СХД-ийн өрх сумын 121 эрүүл мэндийн төвд ДЭМБ-ын зүрх судасны өвчний урьдчилан сэргийлэлт, хяналтын нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээний багцыг нэвтрүүлж хэрэгжүүлэх арга зүйн сургалтыг зохион байгуулж, 450 эмч эмнэлгийн мэргэжилтнийг хамруулж шаардлагатай тонон төхөөрөмж, гарын авлагын нийлүүлсэн.

С.Энхболд: Эрт илрүүлэг бол өвчлөл, нас баралтыг бууруулах Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн нэг том ажил

Монгол Улсын Засгийн газраас гаргасан шийдвэрийн дагуу “Хүн амын нас, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг шинжилгээ, оношилгоог зохион байгуулах” үйл ажиллагааны талаар болон Эрүүл мэндийн салбарт хийсэн шинэчлэлийн асуудлаар Эрүүл мэндийн сайд С.ЭНХБОЛДТОЙ ярилцлаа. -Орон даяар Эрт илрүүлэг, үзлэг, шинжилгээ, оношилгооны томоохон ажил өрнөөд явж байна. Салбарын яам энэ ажлын хүрээнд шат шатны эрүүл мэндийн байгууллагууд дээрээ ямар суурь баазуудыг бэлтгэж амжсан бэ? -Эрүүл мэндийн байгууллагуудыг бүгдийг нэг дор чадавхжуулж тоног төхөөрөмжөөр ханган нэг түвшинд хүргэнэ гэдэг амаргүй ажил юм. Цар тахлын хүнд үе байсан хэдий ч 2021 оны улсын төсвийн тодотголоор 110 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг эрүүл мэндийн салбарт баталж өгсөн. Уг хөрөнгө оруулалтын тодорхой хэсгийг 21 аймаг, есөн дүүрэгт нэн шаардлагатай ходоодны дуран, эхо, рентген аппарат, эмэгтэйчүүд, чих хамар хоолой, нүдний гэх мэт тоног төхөөрөмжийг худалдан авч өнөөдрийн байдлаар аймаг нийслэлд 17 дэмжих төв бэлэн болсон. Бусад төвийн засварыг хийгээд явж байна, тун удахгүй ашиглалтад орно. Энэхүү дэмжих төвүүдийг байгуулсан нь эрт илрүүлэг, үзлэг, шинжилгээний бэлтгэлийг хангахад чиглэсэн хамгийн том суурь ажил юм. -Эрт илрүүлэх ажлын гол үр дүнг хэрхэн тооцож байгаа вэ? -Эрт илрүүлэх ажлыг эхлүүлээд нэг сар болж байна. Бид одоогоор өдөр бүр ямар нас, хүйсний хэдэн тооны хүн хамрагдаж байна гэсэн ерөнхий мэдээллээ авч байгаа. Энэ хугацаанд 127 мянган хүн үзлэгт хамрагдсан байгаагаас харахад бидний ажил нэлээд эрчтэй, амжилттай явагдаж байна. Учир нь, 2021 онд бүтэн жилийн хугацаанд 96800 хүн хамрагдсан байдаг. Сар бүрийн дүн, жилийн дүнг тооцон гаргах цахим программ бэлэн болсон. Эндээс хүн амын эрүүл мэндийн талаарх эрүүл мэндийн салбарын хамгийн том дата бий болох юм. Энэхүү дата дээрээ үндэслээд цаашдаа төрөөс эрүүл мэндийн салбарт баримтлах бодлого, чиглэл, салбарын яамнаас хийж хэрэгжүүлэх ажлуудыг тодорхойлж илүү нотолгоон дээр суурилсан шийдвэрүүдийг гаргах болно. Манай улсад өнөөг хүртэл өвчлөлийн нас хүйс газар зүйн байрлал, түүнд нөлөөлж буй бусад хүчин зүйлийг багтаасан нэгдсэн том дата хангалттай биш байна. Тэгэхээр энэ ажлыг манай улсын урт хугацаандаа хийж, хэрэгжүүлэх маш том бодлогын арга хэмжээний эхлэл гэж ойлгож болно. Энэ удаа бүх насны иргэд нас, хүйс, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан үзлэг шинжилгээ, оношилгоонд хамрагдаж байна. Жилийн дараа гэхэд бид өвчлөл, өвчний төрлийг бүс нутаг болон аймгаар гаргаж, тухайн аймаг, суманд зонхилон тохиолдож буй өвчнүүдэд орчны хүчин зүйл нөлөөлж байна уу, хоол, хүнс, ахуйн хэрэглээнээс болж байна уу өөр бусад ямар хүчин зүйл нөлөөлж байна гэх мэт нарийн асуудлыг тодорхой болгох суурь мэдээлэлтэй болох юм. Үүний дараа чиглэсэн тодорхой бодлогууд гарч эхэлнэ гэсэн тооцоотой ажиллаж байна. Эрт илрүүлгийн арга хэмжээ иргэнд олон талын ач холбогдолтой. Тухайлбал, иргэд эрт илрүүлэгт орсноор эрүүл, өвчин үүсэх эрсдэлтэй эсэх, мөн шинж тэмдэг илрээгүй байгаа өвчнүүдийг эрт илрүүлэх боломж бүрдэнэ. Дараа дараагийн жилүүдэд эрт илрүүлэгт хамрагдсанаар өмнөх жилийн шинжилгээний мэдээлэлтэй харьцуулан эрүүл мэндийн хувьд ямар, ямар өөрчлөлт гарсан байна, тухайн хүн юунд анхаарч, юуг чиглэсэн эмчилгээ хийлгэх ёстой вэ гэдгээ илүү тод харж чаддаг болно. Ард иргэд маань ч жил бүр урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамрагддаг болж заншина гэсэн үг юм. Урт хугацаандаа улсын хэмжээнд өвчлөл буурч хүн амын дундаж наслалт нэмэгдэнэ. -Улсын хэмжээнд, бүх иргэнээ хамруулсан эрүүл мэндийн үзлэг явагдаж байсан түүх бараг үгүй. Соёлын довтолгоо нэртэй арга хэмжээг хүмүүс одоо бараг мартсан байх. Эрт илрүүлэх харин үүний дараах томоохон ажил болж байх шиг байна, тийм үү? -Хүн амын дунд ялангуяа халдварт өвчнийг бууруулахын тулд манай улс 1950-1960 оны үед Соёлын довтолгоог хэрэгжүүлж, иргэдэд эрүүл мэндийн боловсрол олгох чиглэлээр дэвшил гаргасан байдаг. Эрт илрүүлэх арга хэмжээг бид орон даяар зохион байгуулж, бүх иргэнээ хамруулж чадсанаар иргэдийг эмзэглүүлж буй жилээс жилд нэмэгдсээр байгаа зонхилон тохиолдох хавдар, зүрх судас, хоол боловсруулах, амьсгалын замын гэх мэт өвчлөлийг бууруулах боломж бүрдэж, эрт оношлон нас баралтыг бууруулах оновчтой гарцуудыг тодорхойлж чадна гэж харж байна. Жишээ нь, хавдар бол өнөөдөр ганцхан манай улсад тулгамдаад байгаа асуудал биш. Дэлхий дахинд хавдрын өвчлөл ихэссэн. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр, нийгэм өөрөө маш хурдтай хөгжиж, үүнтэй холбоотойгоор хүний амьдралын хэв маяг, амьдрах орчин, хоол хүнс гэх мэт олон зүйлд маш их өөрчлөлт орж байна. Үүнийг дагаад зарим өвчний тохиолдол нэмэгдэж байгаагийн нэг нь хавдрын өвчлөл юм. Аливаа хавдрыг эрт оношилбол бүрэн эдгээх магадлал өндөр байдаг ба эдийн засгийн хувьд иргэнд ч, нийгэмд ч үр ашигтай. Иймд эрт илрүүлэг маш чухал байдаг. Мөн эрүүл мэндийн боловсролыг багад нь, сургууль цэцэрлэгийн насанд нь олгох хэрэгтэй байгаа юм. Ингэснээр бид хүн амаа эрүүлжүүлэх сууриа тавьж, монгол хүн урт насалж, эрүүл амьдрах боломжтой болно. Тэгж байж Монгол Улс хөгжинө. Тиймээс Ерөнхий сайдын санаачлан эхлүүлсэн энэ ажил маш үр дүнтэй болох ёстой. Үүнийг дагаж, дээр хэлсэнчлэн манай улсын эрүүл мэндийн салбарт том дата үүсэж, түүнээс нотолгоонд суурилсан манай салбарын шинэлэг бодлогууд гарч ирэх юм. -Иргэд сумаас аймаг, өрхийн эмнэлгээс дүүрэг болон төр хувийн хэвшлийн том эмнэлгүүдэд очиж үзүүлэхдээ эмчилгээний карт, дуран авайн зургаа заавал ч үгүй авч явдаг. Бүх эмнэлэг үйлчлүүлэхээр очсон хэний ч өвчний онош, түүхийг татаад үзэх боломжийг Эрүүл мэндийн яам нэгдсэн цахим сүлжээгээр шийдэхээр ажиллаж байгаа гэсэн. Технологийн өөрчлөлт, шинэчлэлтийн явц ямархуу байгаа вэ? -Эрүүл мэндийн салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн болон хувийн эмнэлгүүдийн ашигладаг 30 гаруй цахим системүүд хоорондоо холбогдож, интеграц хийдэггүй, мэдээлэл солилцдоггүй байсан. Салбар удирдаж байгаа хүний хувьд хийх юмсан гэж зорьж буй гол ажлын нэг бол эмнэлэг бүрд тусдаа ашиглагддаг, салбарын хэмжээнд холбогддоггүй энэ олон системийг хоорондоо холбогддог болгож интеграц хийх, нэг ёсондоо магистрал замыг тавих цахим шинэчлэлт хийж байгаа. Ерөнхий сайд 2021 оны зургадугаар сард Эрүүл мэндийн салбарын цахим системийг сайжруулах, эрчимжүүлэх чиглэл өгсөн. Ерөнхий сайдын дэргэд Ажлын хэсэг гарч, дэд ажлын хэсгийг миний бие удирдаж байгаа. Нөгөө талаар манай салбарт хэсэг хугацаанд үйл ажиллагаа нь зогсоод байсан Дэлхийн банкны санхүүжилттэй “Цахим эрүүл мэндийн төсөл-2” хөдөлсөн. Эрт илрүүлэг арга хэмжээ эхлэхээс өмнө бид анхан шатны 330 сум, 210 орчим Өрхийн эрүүл мэндийн төвийг хооронд нь холбох нэгдсэн платформыг шийдэж хөгжүүлэлт ажлыг хийж байна. Энэ төсөл амжилттай хэрэгжсэнээр иргэд хөдөө орон нутгаас хотод ирэхдээ заавал тор дүүрэн зураг, ном шиг зузаан карт барьж ирэх шаардлагагүй болно. Аль ч эмнэлэг тухайн хүний ID дугаараар хайлт хийгээд зураг ба шинжилгээний хариуг харж, эмчилгээгээ хийгээд явах боломжтой болох юм. Энэ бол салбарын хувьд маш том дэвшил. -Манайхан гадагшаа маш их эмчилгээнд явдаг. Үүнийг дагаад эрүүл мэндийн салбарт орж ирэх мөнгөний ихэнх нь гадагшаа урсдаг. Эрт илрүүлэг арга хэмжээ болон салбарын шинэчлэл энэ урсгалыг тодорхой хэмжээнд хязгаарлах боломжийг нээж чадах уу? -Гадагшаа гарч буй эмчилгээний зардал нь эмчлүүлэхээр явж байгаа хүний тоо, өвчний онош зэргээс шалтгаалаад байнга хэлбэлзэж байдаг. Одоогоор манай улсад эмчлэх боломжгүй гэсэн жагсаалтад багтсан 26 өвчин бий. Ийм оноштой хүмүүс бол яалт ч үгүй гадагшаа явж эмчилгээ хийлгэхээс өөр арга байхгүй. УИХ, Засгийн газраас эрүүл мэнд салбарт онцгой анхаарал тавьж байгаа учраас хөрөнгө оруулалтууд ч сайн хийж байна. Түүний хүчинд бид манайд эмчилдэггүй 26 өвчний дөрвийг Монголдоо эмчлэхээр болж, аппарат, тоног төхөөрөмжөө суурилуулан, хүний нөөцөө бэлтгээд авлаа. -Өвчнөө эмчлүүлэхээр хилийн дээс алхаж, эмнэлэг хайж, эрэл хийж байгаа хүмүүст энэ бол хамгийн хэрэгцээтэй мэдээлэл болох нь тодорхой. Яг ямар ямар өвчнийг шинээр дотооддоо эмчилж эхлээд байгаа вэ? -Нэгдүгээрт, донороос цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах тасгийг байгуулан засварыг хийн тоног төхөөрөмжийг Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт суурилуулсан. Энэ бол цусны хорт хавдруудыг эмчилнэ гэсэн үг. Цусны хавдартай хүнд донороос ясны чөмөг, цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгахад дунджаар 400-700 орчим сая төгрөг зарцуулдаг. Энэ технологийг бид Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт суурилуулж, боловсон хүчнээ бэлтгэсэн. Эхний хүн удахгүй эмчилгээндээ орох гэж байна. Бид энэ хагалгааг эхний ээлжид насанд хүрэгчдэд хийж, дараа нь хүүхдүүдэд хийдэг болох бэлтгэл ажлаа базаагаад байж байна. Хоёрдугаарт дутуу нярайд тохиолддог торлог ховхрох үед хийдэг нүдний торлог шилэнцрийн мэс заслыг хийх тоног төхөөрөмжийг ЭХЭМҮТ-д суурилуулж, эмчилгээг хийгээд эхэлсэн. Мөн эхийн хэвлийд байгаа ихэр ургийн нэг нь илүү давамгайлж цусан хангамж авч, нөгөө нь цусан хангамж авч чадахгүйгээс болж үүсдэг эмгэгийг эмчлэх, ихэр ургийн хүйн судсыг эхийн хэвлийд байхад нь салгах эмчилгээг нэвтрүүлэн эхний тохиолдлуудаа амжилттай хийгээд байна. Мөн хүүхдийн зүрхний төрөлхийн хүнд хэлбэрийн эмгэгийн нэг болох хүүхдийн зүрхний хавсарсан хөх гажгийг эмчлэх тоног төхөөрөмж хүний нөөцийг бэлтгэн хагалгааг эхлүүлэхэд бэлэн болоод байна. Үүнээс гадна Эрүүл мэндийн салбарт 2021 онд хийсэн төсвийн тодотголын үр дүнд зургаан аймагт судсан дотор мэс засал хийх үед ашигладаг ангиографийн аппаратыг суурилуулж, төвлөрлийг бууруулах ажлыг эхлүүлснээр иргэд нийслэл явах шаардлага үгүй болсон. Энэ аппаратыг 4-5 жилийн өмнө зөвхөн Улсын гуравдугаар төв эмнэлэгт зүрхний шигдээс болон тархины судсан доторх оношилгоо эмчилгээнд ашигладаг байсан бол одоо Улсын нэг, хоёрдугаар төв эмнэлэг болон зарим хувийн хэвшлийн эмнэлэг, орон нутгийн эмнэлэг, Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төвд ашиглаж байна. Эмнэлгүүдэд суурилуулсан аппарат, тоног төхөөрөмж дээр ажиллах боловсон хүчнээ бид сургаад, орон нутагт нь тархи, нугас, хурц цус алдалт, элэгний хавдрын оношилгоо эмчилгээг хийх боломжтой болсон. Үнэхээр оношилж эмчлэхэд төвөгтэй тохиолдол тулгарвал туршлагатай эмч нар газарзүйн байршлаас үл хамааран онлайнаар заавар зөвлөгөө өгч, мэдээлэл солилцох, эсвэл мэргэжлийн баг очиж хагалгаа хийх боломжийг бүрдүүлсэн гэсэн үг. Үүнээс гадна бид 15 аймгийг бөөр, шээсний замын дурангийн мэс заслын иж бүрэн төхөөрөмжөөр хангаж, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард бүх эмч, сувилагчаа сургаж, хагалгааг орон нутагтаа хийдэг боллоо. Энэ бүгд манай салбарт эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний төвлөрлийг сааруулах, иргэнд үйлчилгээг ойртуулсан томоохон дэвшилтэт ажил боллоо. -Гадаадад өндөр үнээр хийгдэхээс өөр аргагүйд хүрдэг зарим оношилгоог дотооддоо шийддэг болсон. Энэ талаар тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юү? -Хавдрын үе шат, үсэрхийллийг тодорхойлох, эмчилгээний үр дүнг хянахад чухал ач холбогдолтой PET/CT буюу Позитрон эмиссион томографийн шинжилгээг ихэвчлэн БНХАУ, ОХУ, Өмнөд Солонгост очиж хийлгэдэг байсан. Жишээлбэл, Хятадад энэ шинжилгээ 10.000 юанийн буюу дөрвөн сая гаран төгрөг байдаг. Дээр нь тухайн хүний онгоцны тийз, дагалдан яваа хүнээс гарах зардал, зочид буудал, эмнэлгийн төлбөр гэх мэт мөнгө нэмэгдээд нэг хүн, нэг өрх их хэмжээний зардал гардаг байсан. Энэхүү оношилгоог дотооддоо хийдэг боллоо. -Эрүүл мэндийн сайдтай уулзсаных “Ковид-19” халдварын тухай асууя. Цар тахлын дэгдэлт, сөрөг нөлөө одоо ч буураагүй байна. Иргэд коронавирусийн аюул дуусаж байгаа гэсэн хандлагатай, нэлээн тайвширч байгаа үед дэлхийн улс орнуудад “сармагчны цэцэг өвчин” гэх, магадгүй хоёр дахь тахлын дохио дуулдаж эхэллээ? -Засгийн газар “Ковид-19” цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээг маш сайн хэрэгжүүлж чадсан. Засгийн газар маш богино хугацаанд вакцин татаж, иргэдээ вакцинжуулж чадсан, мөн вирусийн эсрэг эрт эмчилгээг өрхийн эрүүл мэндийн төвөөр дамжуулан үнэ төлбөргүй хийх, зөвхөн хүнд өвчтөнүүдийг бус хүндрэх эрсдэлтэй өвчтөнүүдийг хэвтүүлэн эмчлэх орыг эрчимтэй нэмэгдүүлэн ажилласан нь нас баралтыг бага байлгах боломжийг олгосон. Бид мөн энэхүү вирустэй дасан зохицож, зэрэгцэн амьдрах бодлогыг 2021 оны долдугаар сараас явуулж эхэлсэн эхний орнуудын нэг болсон. Монгол Улсын Засгийн газрын коронавирусийн эсрэг авч хэрэгжүүлсэн шуурхай арга хэмжээг бүс нутгийн орнууд сайшааж, үнэлж байгаа. Өнгөрсөн долоо хоногт миний бие Швейцарын Женев хотноо чуулсан Дэлхийн эрүүл мэндийн ассамблейн 75 дугаар чуулганд оролцохдоо ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн захирал доктор Такеши Касайтай уулзлаа. Бүс нутгийн 37 улс орон багтдаг Номхон далайн баруун бүс дотроо Монгол Улсын авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ нь сайн жишиг болж байна. Хариу арга хэмжээг богино хугацаанд оновчтой авч хэрэгжүүлсэн орон гэж үзэж байгаа. Маш сайн дэд бүтцээр дамжуулан өргөн уудам нутагт вакцинжуулалтыг шуурхай амжилттай зохион байгуулсан хэмээн үнэлсэн. Цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээний үр дүнг хэмждэг гол үзүүлэлт бол нас баралт байдаг. 2021 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний байдлаар АНУ, Их Британи болон Франц зэрэг улсад нэг сая хүн дэх ковид нас баралт 2400-3000 байгаа бол манай улсад 580 буюу 4-5 дахин бага байна. Энэ бол маш том үзүүлэлт, бид хүмүүстээ эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг аль болохоор илүү сайн ойртуулж, үзүүлж чадсан гэсэн үг. Үнэндээ манай улс шиг коронавируст халдварыг Өрхийн эмнэлгээрээ дамжуулан хянаж, эм, бэлдмэлээр үнэгүй хангасан улс байхгүй. Мөн бүсийн захирал Такеши Касай одоо эхлээд явж байгаа Эрт илрүүлэг арга хэмжээг ч өндрөөр үнэлж байсан. Хүн амын эрүүл мэнд рүү чиглэсэн ажлыг танай улс бусдаас түрүүлээд, “Ковид-19” халдварын дараах үлдэцтэй холбоод хийнэ гэдэг бол сайн жишиг, нэг алхам түрүүлээд алхчихлаа гэж үнэлж байна билээ. Шинээр тархаж байгаа “сармагчны цэцэг өвчин” халдварын тухайд бол бид анхааралдаа авч, хилийн тандалтаа сайжруулаад явж байна. Одоогийн байдлаар асуумж хэлбэрээр тандалтыг хийж байна. Энэ төрлийн, үүнтэй төстэй халдварт өвчинтэй тэмцэх чиглэлд манай улсад туршлага бий. Монгол Улс 1940 онд цагаан цэцэг өвчнийг устгасан цөөн хэдхэн орны нэг шүү дээ. Өвчний эхэн үед халуурах ядарч, сульдах гэх мэт ерөнхий шинж тэмдэг илэрч улмаар эрүүн доорх, хүзүүний суганы булчирхайнууд хөндвөр болж цэврүүт тууралт гардаг. Халдвар одоогийн байдлаар дэлхийн 30 гаруй улсад 550 хүнд бүртгэгдсэнийг ДЭМБ-аас зүгээс мэдээлсэн. Бид ч анхааралтай ажиглаж хариу арга хэмжээний бэлтгэлээ базааж холбогдох удирдамжийг боловсруулан бэлтгэж байна. Эх сурвалж: Д.ОТГОНЖАРГАЛ МОНГОЛЫН ҮНЭН СОНИН

ТАРХИНЫ САА СААЖИЛТТАЙ ХҮҮХДҮҮДЭД ХИЙГДДЭГ МЭДРЭЛИЙН РИЗОТОМИЯ ХАГАЛГААГ МОНГОЛ УЛСАД НУТАГШУУЛАХ АСУУДЛААР САНАЛ СОЛИЛЦОХ ЦАХИМ УУЛЗАЛТ БОЛЛОО

Тархины саа саажилттай хүүхдүүдэд хийгддэг мэдрэлийн Ризотомия хагалгааг Монгол улсад нутагшуулах, энэхүү хагалгааг хамтран хийх асуудлаар санал солилцох цахим уулзалт өнөөдөр боллоо. Уулзалтад АНУ-ын Техасын Их сургуулийн хүүхдийн мэс засалч дэд профессор Моханти Аарон, мөн тус сургуулийн профессор П.Энхбаатар, ЭМЯ Лавлагаа шатны тусламжийн хэлтсийн дарга Навчаа , сайдын зөвлөх О.Батбаяр, УНТЭ ,ШУГТЭ, ЭХЭМҮТ, ЭМХТ удирдлага ба мэдрэлийн мэс засалч эмч нар оролцлоо. Дээрх хагалгааг Монгол улсад ойрын үед нутагшуулах юм.

ЭМЯ-аас Баянгол дүүргийн ЭМТ-д PCR шинжилгээний лабораторийг байгууллаа

ЭМЯ-аас Сонгинохайрхан дүүрэгт PCR шинжилгээний лабораторийг шинээр байгууллаа

ЧИНГЭЛТЭЙ ДҮҮРГИЙН ЭМТ-д PCR ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ЛАБОРАТОРИ БАЙГУУЛЛАА

ЭМЯ-аас СБДЭМТ-д PCR шинжилгээний лабораторийг шинээр байгууллаа

Олон улсын эмнэлзүйн “UpToDate” платформыг эмч мэргэжилтнүүдийн 37 хувь нь ашиглаж эхэллээ

МонгПЕН төслийг хэрэгжүүлсэн нэг жилийн хугацаанд Сонгинохайрхан дүүрэгт тархины харвалтын шалтгаант нас баралт 1.4 дахин буурлаа

Улс орон маань Коронавируст халдварын улмаас бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэн байгаа хэдий ч зүрх судасны өвчлөл, цаг бусын нас баралтаас сэргийлэх “МонгПЕН: ХБӨ/Зүрх судасны өвчнөөс сэргийлэх, хянах нэн шаардлагатай тусламж, үйлчилгээний багцыг нэвтрүүлсэн загвар төслийн үр дүнг танилцуулах цахим хурал”-ыг амжилттай зохион байгууллаа. Тус хуралд Эрүүл мэндийн Сайд Т.Мөнхсайхан, ЭМЯ-ны Нийтийн эрүүл мэндийн тусламжийн бодлого, хэрэгжилтийг зохицуулах газар, хэлтсийн дарга нар, холбогдох мэргэжилтнүүд, Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрын дарга Л.Бямбасүрэн, НЭМҮТ-ийн Ерөнхий захирал Д.Нарантуяа, ДЭМБ-ын Суурин төлөөлөгч Сергей Диордица, 21 аймгийн ЭМГ-ын дарга нар, халдварт бус өвчний асуудал хариуцсан мэргэжилтнүүд, эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж, үйлчилгээний төлөөллүүд болох нийт 80 байгууллагын 100 гаруй эмч, мэргэжилтнүүд оролцлоо. МонгПЕН төсөл нь 2019 оны 6 дугаар сараас Улаанбаатар хотын Сонгинохайрхан дүүрэг болон Дархан-Уул аймгийн нийт 16 өрх, сумын эрүүл мэндийн төвд хэрэгжиж эхэлсэн билээ. Загвар төслийг хэрэгжүүлсэн нэг жилийн хугацаанд тархины харвалтын шалтгаант нас баралт Дархан-Уул аймагт 2.5 дахин, Сонгинохайрхан дүүрэгт 1.4 дахин буурсан төдийгүй эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж, үйлчилгээний түвшинд зүрх судасны өвчин, цусны даралт ихдэлт, чихрийн шижин өвчний хяналт сайжирч, лавлагаа шатлалын эмнэлгүүдэд шилжүүлэх өвчтөний тоо буурсан амжилттай үзүүлэлттэй байна. Цаашид МонгПЕН төслийг ДЭМБ-ын дэмжлэгтэйгээр Эрүүл мэндийн яам тогтвортой үргэлжлүүлэх, өргөжүүлэх үйл ажиллагааг аймаг, нийслэлийн анхан шатны эрүүл мэндийн төвүүдэд үе шаттайгаар нэвтрүүлэхээр төлөвлөж байна.

Эрүүл мэндийн сайдын ивээл дор анх удаа “ХАВДАРГҮЙ ҮРС” үндэсний анхдугаар зөвлөгөөнийг цахимаар зохион байгуулж байна

Олон улсын эмнэлзүйн UPTODATE платформыг эмч нар эмчилгээндээ үнэ төлбөргүй ашиглах боломжтой боллоо

Нийслэл, орон нутгийн оношилгооны цэгүүдэд нийт 406 мянган иргэнийг шинжилгээнд хамруулаад байна

Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд PCR шинжилгээний лаборатори шинээр байгууллаа